منبع :ماهنامه نجوم شماره 228
ایمیل نویسنده : jamshidi.amin@gmail.com
حتماً برای شما هم پیش آمده که در مقابل چشم‌اندازی وسیع ایستاده باشید و بخواهید تمام اطراف‌تان را به تصویر بکشید، اما چشم‌انداز پیش رویتان، وسیع‌تر از آن است که در قاب دوربین‌تان بگنجد. چه باید کرد؟ عکاسی پانوراما رایج‌ترین روشی است که عکاسان برای غلبه بر این مشکل از آن استفاده می‌کنند.بدیهی است هر نوع عکاسی ،تکنیک های خاص خود را می‌طلبد. در عکاسی پانوراما جدا از شیوه خاص عکاسی، رعایت چند نکته ساده کمک بسیاری برای رسیدن به عکس‌های مطلوب و زیبا می‌کند. برای مثال در عکاسی پانوراما مهم است بدانیم چطور باید عکس بگیریم که کمترین خطای اپتیکی را داشته باشد و شبیه‌ترین تصویری باشد از همان واقعیتی که به عنوان ناظر دیده‌اید و در ضمن عکاسی ثبتش کرده‌اید.
عکاسی پانوراما یعنی چه؟
عکاسی پانوراما یا سراسرنما به عکس‌هایی گفته می‌شود که نسبت طول به عرض آن‌ها از دو به یک آغاز و تا به طور مثال 10 به 1 برای عکس‌های پانورامای خیلی وسیع پیش می‌رود. نخستین عکس پانوراما عکسی با زاویه دید 150 درجه‌ای بود که جوزف پوچیبرگر در سال 1843 در اتریش گرفته است. بعد از آن در سال‌های 1349/1970 و 1359/1980 دوربین‌هایی ویژه عکاسی پانوراما هم ساخته شد.
برای داشتن عکس‌های با میدان دید وسیع، استفاده از تکنیک «پانوراما» اجتناب‌ناپذیر است، زیرا بازترین لنزها که قادر به ارایه چنین عکس‌هایی باشند، لنزهای چشم‌ماهی (Fish Eye) هستند که استفاده از آن‌ها با افت فاحش در روشنایی و شفافیت تصویر و هم چنین انحنای زیاد تصویر به نسبت دیگر لنزها همراه است.
لوازم مورد نیاز
سه‌پایه: بدیهی است که اگر بخواهید عکس پانوراما از آسمان شب تهیه کنید احتیاج به سه‌پایه محکم و مناسب خواهید داشت؛ سه‌پایه‌ای که ایستایی مناسب را در چرخش افقی دوربین بر روی خود داشته باشد و از تعادل خارج نشود.
تراز: اهمیت تراز هم به اندازه داشتن سه‌پایه مناسب است. بعضی از سه‌پایه‌ها بر روی خود تراز دارند؛ اما به غیر از آن باید از یک تراز هم بر روی دوربین استفاده کرد. این ترازها کمابیش ارزان‌قیمت هستند و به روی محل نصب فلاش خارجی دوربین نصب می‌شوند.
در ضرورت استفاده از این ترازها، ذکر همین مثال کافی است که عکسی را تصور کنید با یک کجی ثابت در 9 شات گرفته شده باشد. از آن بدتر آن‌که هنگام ویرایش و چسباندن چنین عکسی احتمالاً بخش بیش‌تری از تصویر نیز در برش نهایی از دست خواهد رفت و این یعنی به بادرفتن تلاش یک عکاس در عکاسی پانوراما.
سرسه‌پایه پانوراما: آن‌قدر نبودنش در عکاسی نجومی آزاردهنده نیست. زیرا سوژه اصلی عکس که همان آسمان شب است در بی‌نهایت تصویر قرار گرفته است. در دیگر موضوعات عکاسی پانوراما به‌ویژه عکاسی پانورامای کروی، نبودن این ابزار مساوی با فاجعه است؛ زیرا این سرسه‌پایه‌ها باعث رفع خطای اختلاف‌منظر می‌شود (Parallax Error). علت به وجود آمدن این خطا هم یک نکته ساده است. اگر سرسه‌پایه پانوراما را نداشته باشید، چرخش دوربین حول یک نقطه ثابت اتفاق نمی‌افتد. در حقیقت دوربین یک کمان را حول نقطه‌ای به نام «چشمی ورود» (Entrance pupil) خواهد زد. تقریباً اثرش برابر این خواهد بود که در حین عکاسی پانوراما جابه‌جا شوید که نتیجه آن این خواهد بود که عکس‌ها بر هم منطبق نشوند. در حقیقت سرسه‌پایه پانوراما سبب می‌شود دوربین حول نقطه‌ای ثابت که شکست نور در آن اتفاق می‌افتد گردش کند. سرسه‌پایه پانوراما ابزاری کمابیش گران است. می‌توانید با تحقیق در اینترنت نقطه شکست نور برای دوربین و لنز خودتان را پیدا کنید و یک سرسه‌پایه ساده برای دوربین خودتان بسازید.
کابل ریموت شاتر: ریموت‌کنترل‌ها، به‌ویژه انواع قابل‌برنامه‌ریزی آن‌ها که قابلیت تنظیم زمان نوردهی را دارند از ملزومات عکاسی پانوراما هستند. اغلب دوربین‌های DSLRزمان‌های نوردهی مشخصی مانند 20 و 30 ثانیه دارند و بعد از آن وارد محدوده نوردهی نامحدود یا بی‌نهایت(B) می‌شوند. پس برای تنظیم دل‌خواه زمان نوردهی و مضاف بر آن جلوگیری از لرزش‌های ناخواسته دوربین، استفاده از آن بسیار مفید خواهد بود.
در مواردی هم که این ابزار در دسترس نیست می‌توانید از قابلیت تأخیر در بالا رفتن آیینه شاتر که در اکثر دوربین‌ها تعبیه شده است استفاده کنید. این قابلیت به این صورت عمل می‌کند که بعد از فشار دادن دکمه شاتر با تأخیری مشخص نوردهی آغاز می‌شود.
ادامه این مقاله را در نجوم 228 بخوانید: yon.ir/398v
