کشف درههای عمیق و پر از هیدروکربن‌ها بر سطح تیتان
مطالعه جدیدی حاکی از آن است که تیتان، قمر بزرگ زحل درههای عمیقی آکنده از هیدروکربن مایع بر سطح خود دارد. محققان میگویند درههای تازه کشف شده تیتان بیش از 570 متر عمق و 40 درجه شیب دارند. با این وجود آنها با بیشینه پهنایی در حدود 800 متر، باریک و کم عرض هستند.
مطالعه جدیدی حاکی از آن است که تیتان، قمر بزرگ زحل درههای عمیقی آکنده از هیدروکربن مایع بر سطح خود دارد. محققان میگویند درههای تازه کشف شده تیتان بیش از 570 متر عمق و 40 درجه شیب دارند. با این وجود آنها با بیشینه پهنایی در حدود 800 متر، باریک و کم عرض هستند.
بعلاوه این کشف جدید، مبین شباهت جالب‌توجه بین زمین و تیتان است. این دو تنها دنیاهای شناخته شده در منظومه شمسی هستند که به عنوان مامنی از مایع پایدار روی سطح خود شناخته میشوند. بعلاوه تیتان مثل زمین دارای جوی غلیظی دارد که بخش عمده آن از نیتروژن تشکیل شده است.
الکس هیز (Alex Hayes) عضو همکار در این مطالعه و عضو تیم رادار کاسینی در دانشگاه کورنل ایتاکا، واقع در نیویورک است. او در بیانیهای گفته است: "زمین گرم و سنگلاخ با رودخانههایی از آب است، درصورتیکه تیتان سرد و یخی با رودخانههایی از متان است. بنابراین این موضوع که ما چنین ساختارهای مشابهی را در هر دو دنیای متفاوت پیدا کرده‌ایم، موضوع قابل توجهی است ".
فضاپیمای کاسینی ناسا با اندازه گیری های راداری به محققان اجازه داده است که دره های عمیق و سیراب شده از هیدروکربن مایع را تعیین کنند.
تیم تحقیقاتی به رهبری والریو پوگیالی (Valerio Poggiali) از دانشگاه رم، تصاویر راداری از تیتان را تحلیل کرده است. این تصاویر را فضاپیمای کاسینی ناسا در طول پروازی در ارتفاع کم در حدود ارتفاع 5000 کیلومتری قمر، در اردیبهشت 1392/ مه 2013 گرفته است. این تصاویر بر روی سیستم کانالی تمرکز دارد که به دریای لیجیا (Ligeia) جریان دارد. دریای لیجیا دریایی هیدروکربنی عظیمی نزدیک قطب شمال تیتان است.
دانشمندان تصور کرده بودند که برخی از این درهها ممکن است حاوی مایع باشد و تصاویر تحلیل شده جدید مشخصهای درخشان در سطوح بسیار صاف را نشان میدهد.
کاسینی همچنین از ابزارهای راداری به عنوان ارتفاعسنج در طول عبور خود در مه 2013 استفاده کرد. این امر به پوگیالی و همکارانش اجازه داد عمق دره را اندازهگیری کنند. محققان میگویند این درهها با عمقی در حدود 240 متر تا 570 متر، تاکنون عمیق‌ترین درههای اندازهگیری شده در تیتان هستند.
دریای لیجیا
اعضای تیم گفتهاند احتمالا درهها با از جا کنده شدن سطح این قمر یا تغییرات در سطح دریا یا ترکیبی از این دو عامل ایجاد شدهاند. هر دو این عوامل در روی زمین نیز اتفاق میافتند. پوگیالی در همان بیاینه گفت: "این احتمال وجود دارد ترکیبی از این محرکها به شکلگیری این درههای عمیق کمک کرده باشد. اما در حال حاضر مشخص نیست که هر کدام به چه میزان در این امر دخالت داشتهاند. آنچه روشن است این اکه هر توضیحی از سیر تکاملی زمینشناسی تیتان، به این نیاز دارد بتوانیم توضیح دهیم چگونه این درهها ایجاد شدهاند".
محققان در نظر دارند درههای دیگری را مشخص کنند که کاسینی با ارتفاعسنج راداری خود در طی سالها پرواز خود در نزدیکی تیتان، کشف کرده است. چنین کارهایی میتواند ما را به فهم بهتر از فرایندهایی هدایت کند که مناظر طبیعی تیتان را شکل داده است.
ماموریت 2/3 میلیارد دلاری کاسینی – هویگنس تلاش مشترک ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی ایتالیا است. این ماموریت در سال 1376/ 1997 شروع به کار کرد و در سال 1383/ 2004 به منظومه زحل و قمرهایش رسید. در اوایل سال 1383/ 2005 فضاپیمای کاسینی، کاوشگری به نام هویگنس را راهی قمر تیتان کرد. کاسینی پس از آن به مطالعه زحل و قمرهای پر تعدادش ادامه داد.
مقامات ناسا گفتهاند که کاسینی اکتشافات خود را تا یکسال دیگر ادامه خواهد داد. سپس ماموریتش را با مرگ عمدی و فرورفتن در جو غلیظ زحل در سال 1396/ 2017 پایان میدهد.
مترجم: فائزه بیجارچیان/ مجله نجوم
منبع: space.com
