هابل گوی های عظیم پلاسمایی را آشکار ساخت
تلسکوپ فضایی هابل به‌تازگی، گوی‌های عظیم پلاسمایی را کشف کرده است که از سوی ستاره‌ای در حال مرگ، شلیک می‌شوند. این توپ‌های آتشین، جرمی در حدود ۲ برابر سیاره مریخ دارند و سرعت‌شان چنان بالاست که می‌توانند فاصله زمین تا ماه (نزدیک به ۴۰۰ هزار کیلومتر) را در مدت ۳۰ دقیقه طی کنند.
تلسکوپ فضایی هابل به‌تازگی، گوی‌های عظیم پلاسمایی را کشف کرده است که از سوی ستاره‌ای در حال مرگ، شلیک می‌شوند. این توپ‌های آتشین، جرمی در حدود ۲ برابر سیاره مریخ دارند و سرعت‌شان چنان بالاست که می‌توانند فاصله زمین تا ماه (نزدیک به ۴۰۰ هزار کیلومتر) را در مدت ۳۰ دقیقه طی کنند. اخترشناسان تخمین می‌زنند که شلیک این گوی‌های آتشین، هر ۵/۸ سال یک بار اتفاق می‌افتد و حدود ۴۰۰ سال است که ادامه دارد.
مشاهده این توپ‌های جنگی ستاره‌ای تبدیل به‌معمایی برای اخترشناسان شده است. زیرا این گوی‌ها نمی‌تواند از سوی ستاره مورد بررسی، شلیک شده باشد. ستاره V شجاع، یک غول سرخ در فاصله ۱۲۰۰ سال نوری از ماست که حدود نیمی از جرم خود را، طی فرایند مرگش از دست داده است. در حال حاضر، بهترین نظریه برای توضیح این پدیده، بدین شرح است: وجود یک ستاره همدم نادیدنی، که گوی‌ها را به فضا پرتاب می‌کند. مطابق این مدل، این ستاره، همدمی دارد که در مداری بیضی شکل به دورش می‌چرخد و هر ۵/۸ سال یک بار، آن‌قدر به ستاره مدنظر نزدیک می‌شود که از لایه‌های بیرونی جو آن عبور کرده، و مقداری از مواد را به سوی خود می‌کشد. این گازهای داغ در قرصی به دور ستاره همدم جمع می‌شوند و این صفحه، به عنوان سکوی پرتاب گوی‌های آتشین عمل می‌کند.
این سامانه ستاره‌ای، می‌تواند نمونه‌ای باشد که نقاط درخشان دیده شده در سحابی‌های سیاره‌نما را توجیه کند. هابل طی دو دهه گذشته، ساختارهای عجیب و غیرعادی بسیاری را در سحابی‌های سیاره‌نما آشکار کرده است؛ توده‌هایی از ماده که در ابرهای گازی درخشان اطراف ستاره‌های در حال مرگ دیده می‌شوند. اخترشناسان معتقدند این توده‌ها، حاصل شلیک شدن از جت‌های قرص برافزایشی ستارگان همدم هستند که از دید هابل پنهان مانده است. اکثر ستاره‌های کهکشان راه‌شیری، عضوی از یک سامانه ستاره‌ای دوتایی هستند. اما جزئیات چگونگی تولید جتها تا به امروز در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
در مطالعه‌ای که با هدف درک چگونگی شکل‌گیری سحابی‌های سیاره‌نما انجام شده است، ستاره V شجاع، طی ۱۱ سال (از ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۳) مورد بررسی قرار گرفت. در پایان این دوره، اخترشناسان تعداد بسیار زیادی گوی‌های داغ، با دمایی بیش از ۹۵۰۰ درجه سلسیوس (نزدیک دو برابر دمای سطح خورشید) را در اطراف این ستاره، مشاهده کردند. به نظر می‌رسد محتمل‌ترین مدل برای توجیه وجود این گوی‌ها، وجود قرص برافزایشی در اطراف ستاره همدم باشد؛ زیرا غول‌های سرخ، قرص برافزایشی ندارند اما بسیاری از آن‌ها همدمی (به‌طور معمول) کم‌جرم دارند که به دور آن‌ها می‌چرخد.
ترجمه: شیرین شاطر زاده / مجله نجوم
ویرایش: احسان یوسفی
منبع: phys.org
