نابود شدن ستاره، سیاهچاله‌ نادر را آشکار کرد

اخترشناسان توانستند با مشاهده آثار بلعیده شدن یک ستاره، بهترین شواهد به‌دست‌آمده تاکنون را از وجود گونه‌ای نادر از سیاهچاله‌ها بیابند.

به جز سیاهچاله‌های بسیار پرجرم که در هسته کهکشان‌ها یافت می‌شوند و میلیون‌ها یا میلیاردها برابر خورشید جرم دارند و همچنین سیاهچاله‌هایی با جرم مشابه ستاره‌ها که از مرگ این اجرام بر جای می‌مانند، از گذشته امکان وجود گروه دیگری از سیاهچاله‌ها با جرمی بین این دو نوع سیاهچاله نیز به طور نظری مطرح بوده است (مشهور به سیاهچاله‌های میان‌جرم)، اما تاکنون شواهد رصدی قطعی از وجودشان به دست نیامده و فقط چند نمونه احتمالی از این گونه اجرام پیدا شده بود. 

طبق نظریه‌های موجود، یکی از روش‌های شکل‌گیری سیاهچاله‌هایی با جرم متوسط ادغام دو ستاره پرجرم در مراکز خوشه‌های کهکشانی متراکم است. اما مشکلی که بر سر یافتن این سیاهچاله‌ها وجود دارد آن است که زمانی که آن‌ها تشکیل می‌شوند، چنین مکان‌هایی اغلب از  گاز تهی شده‌اند و ماده چند‌انی برای تغذیه آن‌ها وجود ندارد که تابش پرتوایکس ناشی از فرایند جذب آن وجود سیاهچاله را برای ما آشکار کند. از طرفی اگر ستاره‌ای از کنار این سیاهچاله‌ها عبور کند، دست به کار شدن سیاهچاله برای بلعیدن آن، محل پنهان شدنش را مشخص می‌کند. به گفته پژوهشگران ممکن است این سیاهچاله‌ها واقعا در عالم کمیاب نباشند و صرفا نادر بودن چنین رخدادهایی مشاهده آن‌ها را دشوار کرده باشد.

اکنون اخترشناسان دریافته‌اند که در کهکشان بزرگی در فاصله 740 میلیون سال نوری از ما به نام 6dFGS gJ215022.2-055059 نمونه‌ای از این رویدادها اتفاق افتاده است. داده‌های چند رصدخانه‌ پرتوایکس از جمله چاندرا و سوئیفت و ایکس‌ام‌ام نیوتن نشان می‌دهد که یک ستاره‌ تحت تاثیر گرانش و نیروهای کشندی شدید سیاهچاله‌ای در نواحی بیرونی این کهکشان متلاشی شده و مواد آن به درون سیاهچاله ریخته است؛ در نتیجه این اتفاق در سال 1382/2003 تابش پرتوایکسی به زمین رسیده که به مرور تا حدود دو سال بعد شدت گرفته و طی ده سال پس از آن به تدریج ضعیف شده است. طبق برآوردهایی که به سبب کیفیت بالای داده‌ها ممکن شد، جرم سیاهچاله 50 هزار برابر خورشید تعیین شده است که آن را در رده سیاهچاله‌های میان‌جرم قرار می‌دهد. به گفته اخترشناسان آن‌چه این کشف را امکان‌پذیر ساخته، وجود داده‌های فراوان و دقیقی بوده که امکان بررسی به‌موقع رویداد را با دقت بالا فراهم کرده است. 

کیارا عباس زاده اقدم/ مجله نجوم

منبع: astronomy.com

توجه:

بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.