رکورد شکنی سیاهچاله غول‌پیکر

سیاهچالۀ XJ1500+0154 بیش از یک دهه است که ستاره می‌بلعد. این مدت زمان ده برابر طولانی‌تر از مرگ ستاره‌های دیگر توسط سیاهچاله‌ها بوده است؛ به ‌همین‌ علّت، این سیاهچاله رکورددار این پدیده است و به آنTDE  (سرواژۀ Tidal Disruption Eventبه معنای گسست کشندی) می‌گویند.

گسست کشندی، زمانی رخ می‌دهد که جرمی همانند ستاره در نزدیکی سیاهچاله قرار می‌گیرد و با نیروهای کشنده‌ای که از گرانش قوی سیاهچاله منشأ می‌گیرد از هم گسسته می‌شود. در حین این رخداد برخی از گازهای ستاره‌ای با سرعت بالا به سمت بیرون پرتاب می‌شوند، مابقی گرم‌تر شده و به داخل سیاهچاله سقوط و پرتوهای ایکس تولید می‌کنند. تابه‌حال، ده‌ها پدیدۀ گسست کشندی شناسایی شده ولی در هیچ‌کدام چنین درخشندگی و این میزان زمان طولانی در بلعیدن مشاهده نشده است.

محققان از سال ۲۰۰۵/۱۳۸۴ از طریق چند منبع رصدی از جمله رصدخانۀ پرتو ایکس چاندرای ناسا و ماهوارۀ سویفت XMM-Newton آژانس فضایی اروپا، در حال بررسی این سیاهچاله هستند. بنا به داده‌های بدست آمده از پرتو ایکس، محققان معتقدند که این سیاهچاله از حدّ ادینگتون(Eddington Limit)  -حدّ تعادلی میان فشار بیرونی پرتوهای تولید شده از گازها و کشش درونی گرانشی سیاهچاله- نیز پیشی گرفته است و از زمانی که مشاهده شده به سرعت در حال رشد و وسیع‌تر شدن است.

بنا بر عقیدۀ محققان، این سیاهچاله که در فاصلۀ ۱/۸ بیلیون سال نوری از زمین قرار دارد نه تنها بیانگر چگونگی رشد سیاهچاله‌های غول‌پیکر است بلکه موردی عجیب از بلعیده شدن ستاره‌ای حدود دو برابر بزرگ‌تر از خورشید است که در این صورت نمونۀ مهمی در بررسی‌های پیشرفتۀ سیاهچاله‌ها به شمار می‌رود. تخمین زده شده است که این سیاهچاله درطی چند سال آینده و با تقلیل پیدا کردن ستاره در نهایت محو خواهد شد. 

مترجم: سارا مطلبی/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: astronomy.com