کم نور شدن غیر عادی ستاره ابط‌الجوزا معمایی را برای اخترشناسان مطرح کرده است
رفتار عجیب ستاره سالخورده
به تازگی تغییر درخشندگی ستاره ابط‌الجوزا در صورت فلکی جبار خبرساز شده و اخترشناسان را به تکاپو برای کشف علت آن واداشته است.
به تازگی تغییر درخشندگی یکی از ستاره‌های معروف آسمان خبرساز شده و اخترشناسان را به تکاپو برای کشف علت آن واداشته است.
ستاره ابط‌الجوزا (Betelgeuse) ستاره سرخ‌رنگی و پرنوری در صورت فلکی جبار است که در محل «شانه شکارچی» قرار دارد. این ستاره یک ابرغول سرخ است، یعنی ستاره‌ای در اواخر عمر خود که پف کرده و به رنگ قرمز در آمده است. اخترشناسان می‌دانند که این ستاره «به زودی» دچار انفجاری به نام انفجار ابرنواختری خواهد شد؛ رویدادی پرانرژی که وقتی سرانجام رخ دهد از زمین با روشنایی‌ای در حد ماه کامل قابل مشاهده خواهد بود و احتمالا هفته‌ها یا ماه‌ها در نور روز هم دیده خواهد شد. به باور اخترشناسان این اتفاق احتمالا صد هزار سال و حتی شاید یک میلیون سال دیگر رخ خواهد داد، هر چند این زمان با معیارهای نجومی چندان هم دور به شمار نمی‌رود!
اما پدیده‌ای که طی هفته‌های گذشته باعث شگفتی شده، کم‌نور شدن غیرعادی این ستاره است. گرچه ابط‌الجوزا در زمره ستاره‌های متغیر به شمار می‌رود، یعنی به مرور زمان نور آن کم و زیاد می‌شود، از یک قرن پیش که اندازه‌گیری‌های دقیق از روشنایی آن آغاز شده تاکنون به این کم‌نوری دیده نشده است. به طوری که این ستاره که قبلا بین شش یا هفت ستاره اول آسمان از نظر روشنایی قرار داشت، اواخر آذر امسال در فهرست ستاره‌های پرنور به رتبه ۲۱ سقوط کرد.
کاهش نور نامعمول ابط‌الجوزا سبب این گمان شد که ممکن است این ستاره در آستانه انفجار ابرنواختری باشد، اما به گفته اخترشناسان احتمالا این‌طور نیست. رصدها تاکنون نشان داده که ابط‌الجوزا چند چرخه تغییرات درخشندگی با دوره تناوب‌های متفاوت دارد، مثلا چرخه‌ای با دوره تناوب شش سال و چرخه دیگری با دوره تناوب ۴۲۵ روز. به باور اخترشناسان ممکن است همزمان شدن کمینه (می‌نیمم) چرخه‌های مختلف باعث این افت شدید روشنایی ستاره شده باشد. با این وجود بررسی رفتار ابط‌الجوزا برای اخترشناسان اهمیت فراوانی دارد؛ آنان همچنان به زیر نظر گرفتن این ستاره ادامه می‌دهند تا ببینند روند افت نور تا کجا ادامه پیدا می‌کند و خواهند کوشید با گردآوری داده‌های بیشتر از آن درباره این مرحله از زندگی ستاره‌ها، که همچنان نکات مبهم بسیاری دارد، شناخت بیشتری پیدا کنند.
تصویر: مقایسه ابعاد ابط‌الجوزا با مدار سیاره‌های منظومه شمسی. اگر ابط‌الجوزا به جای خورشید قرار داشت، تا حدود مدار مشتری را در بر می‌گرفت.
منابع:
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
