درخشان مانند یک ابرنواختر

اگر شما هم دوست دارید به جمع کاشفان ابرنواخترها بپوندید، این فرصت را از دست ندهید. دانشگاه ملّی استرالیا (ANU) از همه علاقه‎مندان به علم برای پیوستن به این پروژه دعوت کرده است.

ابرنواختر، انفجار ستاره‌هایی است که پرانرژی‌تر از یک نواختر هستند. هنگامی که تمام سوخت هسته‌ای ستاره با جرم بیشتر از حد چاندراسخار به پایان می‌رسد، نیروی گرانش برتری یافته و ستاره شروع به انقباض می‌کند. در این حالت به دلیل عدم وجود فشار کافی داخلی، ستاره شروع به فروریزش می‌کند و اگر سرعت این فروریزش زیاد باشد انهدام انفجاری ستاره به آنچه ابرنواختر نامیده می‎شود، می‎انجامد. نور ستارۀ منفجر شده به درخشانی صد میلیون بیلیون بیلیون بیلیون رعد و برق است و می‎تواند درخشان‎تر از مجموع ستاره‎های کهکشان میزبانش به نظر بیاید. این درخشندگی به طرز فوق‎العاده‌ای به محققان کمک می‎کند و می‎تواند معیار اندازه‌گیری در عالم باشد. اخترفیزیکدانان با کمک این نور می‎توانند شتاب گسترش جهان را اندازه‎گیری کنند؛ در نتیجه می‎توانند انرژی تاریک، علت انبساط کیهان، را بهتر بشناسند. همچنین به گفتۀ دکتر براد تاکر، سرپرست این پروژه، دانشمندان با محاسبۀ اینکه چه مقدار از نور ستارۀ منفجر شده محو شده است، می‎توانند فاصلۀ آن را از زمین محاسبه کنند.

در این پروژه، داوطلبان به صورت آنلاین از طریق سایت  www.zooniverse.org تصاویر گرفته شدۀ تلسکوپ اسکای مپر در ای‌ان‌یو را بررسی می‎کنند. اگر مورد جدید یا عجیبی مشاهده کنند، روی عکس مشخص می‎کنند تا محققان بررسی بیشتری بر روی آن داشته باشند. نخستین کسی که جرمی را به‌عنوان ابرنواختر معرفی کند، درصورتی‌که پس از بررسی دانشمندان تأیید شود، کاشف آن معرفی خواهد شد. هر چه یک ابرنواختر زودتر مشاهده شود، بهتر می‎توان آن را بررسی کرد و اندازه‎گیری دقیق‎تری از سرعت گسترش عالم به دست آورد.

تلسکوپ اسکای مپر، تلسکوپی ۱/۳ متری است که هر ماه هزاران عکس از آسمان نیمکرۀ جنوبی به منظور کشف ابرنواختر تهیه می‎کند. به‌این‌ترتیب، با مشارکت هزاران نفر در هر دقیقه تصاویر بسیار زیادی را می‎توان بررسی کرد، کاری که یک محقق به تنهایی و در طول یک سال باید انجام دهد.

پروژه‎های علوم شهروندی پلی بزرگ و مهم برای ارتباط بین تحقیقات علمی و مشارکت عمومی علاقه‎مندان هستند و سبب سرعت بخشیدن به مطالعات علمی می‎شوند. دکتر مولر، عضو آموزشگاه تحقیقات نجوم و فیزیک نجومی ای‌ان‌یو، معتقد است: «ما به دنبال ابرنواخترهای نوعIa  برای اندازه‌گیری سرعت انبساط هستیم و به کمک آن‎ها می‎توانیم انواع دیگر ابرنواخترها که درخشندگی بین دو هفته تا چند ماه را دارند، پیدا کنیم.»

تصویر پرتو ایکس، دارای چند طول موج از باقی‌ماندۀ ابرنواختر کپلر به نام اس‌ان ۱۶۰۴ (SN 1604) که تلسکوپ فضایی چاندرا آن را ثبت کرده است

امتیاز تصویر: NASA/ESA/JHU/R.Sankrit & W.Blair

ریحانه رادی/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منابع: astronomy.com و anu.prezly.com