جستجوی حیات فرازمینی با نگاه تیزبین تلسکوپ جیمز وب

دانشمندان می‌گویند تلسکوپ فضایی جیمزوب (James Webb Space Telescope به اختصار JWST ) به زودی جانشین تلسکوپ هابل خواهد شد. به گزارش مجله نجوم به نقل از پایگاه اینترنتی اسپیس، از قابلیت‌های تلسکوپ فضایی جیمز وب  می‌توان به یافتن کهکشان‌های ابتدایی و تشکیل شدۀ اندکی پس از مهبانگ، بررسی شکل‌گیری و سیر تکاملی سیستم‌های سیاره‌ای و شناسایی سیارات فراخورشیدی اشاره کرد. این تلسکوپ فقط نسخۀ به‌روز شده از تلسکوپ فضایی هابل نیست؛ بلکه این قابلیت را دارد که علاوه بر کارایی در طیف نور مرئی و فرابنفش، در نواحی طول موج فروسرخ (از ۰/۶ تا ۲۸ میکرومتر) نیز رصد کند.

دانشمندان معتقدند که تلسکوپ جیمز وب قادر به یافتن سیارات فراخورشیدی و تشخیص حیات‌پذیری سیارات به شکل بی‌سابقه‌ای خواهد بود و حقایق بسیاری را دربارۀ جهان‌های زیست‌پذیر در کهکشان خودمان آشکار خواهد کرد. این تلسکوپ همچنین قادر به تصویربرداری مستقیم از سیارات سنگی است؛ با استفاده از داده‌ها که به حالت نقطه‌ای در تصاویرند و با استفاده از طیف‌سنجی و بررسی ترکیبات تشکیل‌دهندۀ اتمسفر این سیارات، امکان شناسایی وجود آب در سیاره فراهم می‌شود که مهم‌ترین عامل بر وجود حیات فرازمینی است.

با استفاده از تحلیل داده‌ها به شکل جزئی‌تر می‌توان با مشاهدۀ تغییرات رنگ در پیکسل تصاویر گرفته شده در زمان‌های مختلف، فصل‌ها و پوشش گیاهی احتمالی را تشخیص داد و دریافت که حرکت و تغییر فصل‌ها در سیارۀ مورد بررسی چگونه است و اینکه آیا سیاره به دور خود می‌چرخد یا خیر.

روش‌های تصویر‌برداری شفاف با حذف عوامل مزاحم مثل نور ستارۀ میزبان به دو صورت زیر خواهد بود:

۱. تاج‌نگار(Coronagraph): دستگاهی در تلسکوپ است که همانند دیسکی مستترکننده با ایجاد گرفتگی مصنوعی در ستاره، قسمت پرنوری را که مانع از رصد می‌شود تاریک می‌کند. اولین‌بار این دستگاه را برنار لیو (Bernard Lyot) ارائه کرد.

۲. سایه‌بان ستاره‌ای (Starshade): در این روش، که مورد استفادۀ تلسکوپ جیمز وب خواهد بود، قسمتی از تلسکوپ پس از قرارگیری از آن جدا می‌شود و سایه‌ای بر نور مستقیم ستاره به مقدار دلخواه ایجاد می‌کند و این‌گونه تصویر شفاف از سیاره حاصل می‌شود. همچنین اطلاعات دقیق‌تری از فاصلۀ سیاره از ستاره به دست خواهد آمد و در بررسی اینکه آیا سیاره در ناحیۀ حیات‌پذیر واقع است، مؤثر خواهد بود. این روش می‌تواند در مواردی که تاج‌نگار عملکرد مناسبی ندارد، به صورت جایگزین به طور کاراتر عمل کند.

هدف از بررسی جزئی تمام این عوامل، یافتن سیاره‌ای زمین‌مانند (Earth-like exoplanet) است و پاسخ به این پرسش همیشگی بشر که آیا حیات در جای دیگری وجود دارد یا تنها منحصر به زمین است. 

مترجم: سارا مطلبی/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: پایگاه اینترنتی Space