تکه تکه شدن، راز سیارک‌های مرموز

عامل ایجاد بارش شهابی جوزایی در نیمۀ دوم آذرماه هر سال بقایای به جا مانده از جسمی صخره‌ای به نام ۳۲۰۰ فائتون است. اخترشناسان در سال‌های اخیر به این نتیجه رسیده بودند که این صخرۀ پنج کیلومتری در مرز میان سیارک‌ها و دنباله‌دارها قرار دارد، اما شواهد جدیدتر حاکی از آن است که سازوکار تشکیل «دنباله» در این جسم با دنباله‌دارها متفاوت و ناشی از تکه تکه شدن تدریجی این سیارک است.

۳۲۰۰ فائتون در مدار خود بیش از هر سیارک نامگذاری شدۀ دیگری به خورشید نزدیک می‌شود و در نزدیک‌ترین حالت، نصف فاصلۀ عطارد تا خورشید را دارد. در سال ۱۳۸۹/ ۲۰۱۰ اخترشناسان متوجه شدند که این سیارک ویژگی‌هایی شبیه به دنباله‌دارها از خود نشان می‌دهد و همین موضوع باعث شد تا آن را در رده سیارک‌های فعال قرار دهند. تصور می‌شود برخی سیارک‌های فعال درست مانند دنباله‌دارها به دلیل وجود یخ زیر سطحشان، ردی از مواد در مدار خود ایجاد می‌کنند.

اما درپژوهشی که اخیراً در دانشگاه تورنتو کانادا انجام شده این فرضیه مطرح شده است که این مواد به شیوۀ دیگری و به سبب مدار بسیار نزدیک این جسم به خورشید، ایجاد شده‌اند. در این پژوهش، با استفاده از داده‌های راداری که طی چندین سال جمع‌آوری شده بود، مشخص شد که ازهم پاشیدن سیارک‌هایی با ابعاد کیلومتری در نزدیکی خورشید تکه‌هایی ایجاد می‌کند که  از آنچه قبلاً تصور می‌شد کوچک‌تر است؛ تکه‌های حاصل از تلاشی این اجرام ابعاد چند متری ندارند، بلکه قطعاتی چند میلی‌متری هستند که به گردش خود به دور خورشید ادامه می‌دهند. علّت آن است که هر جسم دارای ابعاد چند متر، که از سیارک‌ها به جا ماند نیز خیلی زود از بین می‌رود. به‌این‌ترتیب، این احتمال مطرح می‌شود که فائتون و اجرام مشابه آن با نزدیک شدن به خورشید شروع به متلاشی شدن می‌کنند و به همین دلیل از خود دنباله‌ای از مواد به جای می‌گذارند. البته اجزای باقیماندۀ این‌گونه سیارک‌ها که کامل از آن‌ها جدا نشده‌اند، با فاصله گرفتن از خورشید می‌توانند دوباره به هم بپیوندند.

تصویر متحرک بالا از ناسا، سیارک ۳۲۰۰ فائتون را در حال حرکت در آسمان شب نشان می‌دهد

همچنین، برخی شواهد که این گروه پژوهشی به‌تازگی ارائه داده مبنی بر آن است که امکان دارد دنباله‌داری به نام ۳۲۲پی/ سوهو ۱ نیز در اصل دنباله‌دار نباشد و در عوض سیارکی شبیه به ۳۲۰۰ فائتون و در حال از هم پاشیده شدن باشد. بااین‌حال، برای رسیدن به قطعیت بیشتر دربارۀ درستی این فرضیه نیاز به بررسی نمونه‌های بیشتری از سیارک‌های مشکوک به متلاشی شدن است.

مترجم: کیاراعباس‌زاده اقدم/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: پایگاه اینترنتی اسپیس