بررسی توزیع ماده در خوشه کهکشانی فوق‌العاده پرجرم

این تصویر جرمی تماشایی را نشان می‌دهد: خوشه کهکشانی‌ای آن‌چنان پر جرم که فضای اطرافش را خم کرده است! این خوشه که قلب آن در مرکز تصویر قرار دارد،RCS2 J2327  نام‌گذاری شده است و یکی از پرجرم‌ترین خوشه‌هایی است که تاکنون در این فاصله و یا حتی دورتر از آن شناخته شده است.

اجرام عظیم مانندRCS2 J2327  چنان اثر شدیدی بر محیط اطراف خود دارند که در واقع فضای اطراف خود را خمیده می‌کنند - این اثر همگرایی گرانشی نام دارد و می‌تواند نور را که از اجرام دورتر می‌آیند خم، دچار واپیچش (اعوجاج) یا تقویت کند. این موضوع به ما اجازه می‌دهد کهکشان‌های بسیار دوری را مشاهده کنیم که در غیر این صورت برای ما قابل آشکارسازی نبودند. همگرایی گرانشی یکی از پیش‌بینی‌های نظریه نسبیت عام آلبرت اینشتین است و می‌تواند به سه حالت مختلف مشاهده شود: همگرایی قوی، همگرایی ضعیف و ریزهمگرایی.

بر خلاف همگرایی قوی که تصاویر خیره‌کننده از کهکشان‌های واپیچیده، کمان‌های گسترده و پدیده‌‌ معروف به «حلقه انیشتین» را تولید می‌کند، همگرایی ضعیف گرانشی بیشتر به صورت آماری مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما راهی برای اندازه‌گیری جرم در کیهان ارائه می‌دهد-همان کاری که در این مورد انجام شده است.

این تصویر ترکیبی از مشاهدات دوربین پیشرفته تلسکوپ فضایی هابل و ابزار «هاوک-آی» (HAWK-I)  است که روی تلسکوپ بسیار بزرگ یا وی‌ال‌تی ((VLTرصدخانه جنوبی اروپا(ESO)  نصب شده است. تهیه این تصویر نمونه موفقی از مشارکت برای بررسی بسیار دقیق همگرایی ضعیف در کیهان به‌حساب می‌آید. این بررسی نشان داد کهRCS2 J2327  جرمی در حدود دو کوادریلیون خورشید دارد!

در نقشه جرم تهیه شده، مقدار جرمی نشان داده شده است که تصور می‌شود در هر قسمت از خوشه وجود دارد. ایجاد این نقشه فقط با اندازه‌گیری‌ دقیق میزان همگرایی گرانشی در مناطق مختلف خوشه ممکن شده است.

محمدصادق فغان‌پور/ مجله نجوم

منبع: spacetelescope.org

توجه:

بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم در وبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود