ایده‌ای برای رصد فراخورشیدی‌ها با عدسی گرانشی خورشید

پژوهشگران آزمایشگاه پیشرانۀ جت یا جی‌پی‌ال (JPL)، در ناسا، و شرکت آیرواسپیس (Aerospace) مشغول بررسی ایده‌ای نوآورانه بر پایۀ عدسی گرانشی خورشید برای مشاهدۀ بهتر سیاره‌های فراخورشیدی هستند.

با توجه به نظریۀ نسبیت عام اینشتین، مسیر نور با نزدیک شدن به اجرامی بسیار پرجرم خمیده می‌شود. پرتوهای نور خم شده در پیرامون جرم، مثلاً خورشید، در نهایت در ناحیه‌ای کانونی هم‌گرا می‌شود به‌طوری‌که به نظر می‌رسد از عدسی عبور کرده است. عدسی گرانشی خورشید ممکن است تا صد میلیارد برابر بزرگ‌نمایی ایجاد کند. با این مقدار بزرگ‌نمایی می‌توان جزئیاتی به طول ده کیلومتر را در سیاره‌های فراخورشیدی تشخیص داد. برای استفاده از قابلیت بزرگ‌نمایی گرانشی خورشید باید مجموعه‌ای از آشکارسازها در مکانی مناسب قرار گیرند.

پژوهشگران می‌گویند، این مجموعه از آرایه‌ها باید پرتوهای نور متمرکز شدۀ سیارۀ فراخورشیدی را رصد کنند که با عدسی گرانشی خورشید در فاصله‌ای حدود ۵۵۰ واحد نجومی (AU) از زمین متمرکز می‌شوند. یک واحد نجومی برابر با فاصلۀ میان زمین و خورشید یا در حدود ۱۵۰ میلیون کیلومتر است. پژوهشگران ایدۀ استفاده از بادبان خورشیدی را برای رساندن این آرایه با کمک فضاپیماها به آن فاصلۀ بسیار دور مطرح کرده‌اند. با بهره‌گیری از این بادبان‌ها، فضاپیماهای حامل آشکارسازها می‌توانند با سرعت بیش از ۱۲۰ کیلومتر بر ثانیه به فاصله‌های دوردست سفر کنند.  

آشکارسازهای این آرایه در زمان تصویربرداری باید حدود ۱/۶ کیلومتر از یکدیگر فاصله داشته باشند. همخط نگاه داشتن این آشکارسازها برای رصد فراخورشیدی‌ها چالش‌برانگیز است. رفت و برگشت نور و سیگنال‌های مخابراتی، در آن فاصلۀ دور، حدود شش روز طول می‌کشد. به همین دلیل هدایت فضاپیماها از روی زمین امکان‌پذیر نیست و آن‌ها باید دارای قابلیت تنظیم خودکار باشند.

هاله حاجی زاده/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: وبگاه اسپیس

توجه:

بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.