کشف ستاره‌ای نادر که کمی پس از مهبانگ شکل گرفته است
ستاره‌شناسان یکی از قدیمی‌ترین ستاره‌های کیهان را کشف کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد کاملا از مواد اولیه‌ای تشکیل شده که حاصل از انفجار بزرگ است.
ستاره‌شناسان یکی از قدیمی‌ترین ستاره‌های کیهان را کشف کرده‌اند که به‌نظر می‌رسد کاملا از مواد اولیه‌ای تشکیل شده که حاصل از انفجار بزرگ است. کشف این ستارۀ کوچک با عمری حدود 13.5 میلیارد سال، به این معنی است که احتمالا ستاره‌هایی با مقدار جرم و فلز بسیار کم در اوایل پیدایش کیهان متولد شده‌اند و همچنان وجود دارند.
بنابر گفتۀ محققان از آنجاکه این ستاره سن بسیار زیادی دارد، ممکن است عمر کهکشان ما (راه شیری) سه میلیارد سال بیشتر از آنچه باشد که قبلا تصور شده است. نسل اول ستاره‌ها بعد از مهبانگ یا انفجار بزرگ به‌طور کامل از عناصر هیدروژن، هلیوم و مقدار کمی لیتیوم تشکیل شده‌اند. سپس این ستاره‌ها عناصر سنگین‌تر از هلیوم را در هستۀ خود تولید کردند و همچنین زمانی‌‌‌که به پایان عمر خود رسیدند و به صورت ابرنواختر منفجر شدند، عناصر دیگری را در کیهان به‌جا گذاشتند. نسل‌های بعدی ستاره‌ها از ابرهای ماده برجا مانده از انفجار ستاره‌های نسل قبل تشکیل شدند و به این ترتیب مقدار عناصر فلزی در کیهان با چرخۀ تولد و مرگ ستاره‌ها افزایش یافت. در اخترفیزیک به عناصر سنگین‌تر از هلیوم، فلز گفته می‌شود.
ستاره‌شناسان تاکنون نزدیک به ۳۰ ستاره هم‌جرم خورشید با عناصر سنگین بسیار کم کشف کرده بودند، اما اهمیت کشف این ستاره آن است که جرم آن فقط ۱۴ درصد جرم خورشید است. این ستاره در یک منظومۀ دوتایی قرار دارد که پیرامون نقطه مشترکی می‌چرخند که مرکز جرمشان است. ستاره‌شناسان ستارۀ پرنورتر این منظومه را سال ۱۳۹۵ کشف کردند و آن هنگام متوجه شده بودند که این ستاره همدمی دارد. اکنون پژوهشگران جرم ستارۀ دوم کوچک‌‌تر و کم‌نورتر را تعیین کرده اند. آن‌ها عناصر تشکیل دهندۀ ستاره را با استفاده از مطالعۀ طیف نوری‌اش بررسی کردند. خطوط در طیف ستاره می‌تواند عناصر موجود در آن را شناسایی کند که در این ستاره عناصر سنگین بسیار کمی وجود داشت.
اواخر دهۀ ۱۳۷۰ش/۱۹۹۰م، محققان معتقد بودند که فقط ستاره‌های بزرگ ممکن است در مراحل اولیۀ جهان شکل بگیرند و ما هرگز نمی‌توانیم آن‌ها را مشاهده کنیم؛ زیرا ستاره‌های پرجرم عمر کوتاهی دارند و خیلی سریع می‌میرند و اکنون هیچ کدام از آن‌ها دیگر وجود ندارند. اما با پیشرفت شبیه‌سازی‌های نجومی، آن‌ها به این نکته پی بردند که چنین ستاره‌هایی با جرم کم ممکن است حتی بیش از ۱۳ میلیارد سال سن داشته باشد. برخلاف ستاره‌های بزرگ، کم‌جرم‌ها می‌توانند مدت زمان بسیار طولانی زندگی کنند و از زمان مهبانگ تاکنون هنوز نمرده باشند. به‌ویژه عمر ستاره‌های کوتولۀ سرخ بسیار طولانی است و می‌توانند هزاران میلیارد سال زندگی کنند.
با توجه به کشف این ستاره با عناصر فلزی کم که J18082002-5104378 B نام دارد، امکان مشاهدۀ ستاره‌های مسن‌تر از این نیز وجود دارد. اگر نتیجه‌گیری پژوهشگران صحیح باشد، ستاره‌های کم‌جرم که منحصرا از مواد حاصل از انفجار بزرگ تشکیل شده باشند، می‌توانند وجود داشته، حتی اگر هنوز در کهکشان ما مشاهده نشده باشند.
ترجمه: هاله حاجی زاده/ مجله نجوم
ویراستار: احسان یوسفی
منبع: sciencedaily.com
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
