پیرترین گرد و غبار ستارهای رصد شد
ستارهشناسان به کمک آلما (ALMA)، تودهای پرجرم و درخشان از گرد و غبار ستارهای را در دورترین کهکشان رصد شده شناسایی کردند که نتایج جدیدی را از تولد و مرگ ستارگان نخستین ایپک (دوره) جهان بیان می‌کند.
ستارهشناسان به کمک آلما (ALMA) تودهای پرجرم و درخشان از گرد و غبار ستارهای در دورترین کهکشان رصد شده، شناسایی کردند که نتایج جدیدی را از تولد و مرگ ستارگان نخستین ایپک (دوره) جهان بیان می‌کند.
این کهکشان گرد و غبارآلود که با نام A2744_YD4 شناخته می‌شود دورترین کهکشان رصد شده در رصدخانۀ جنوبی اروپا، آرایۀ میلیمتری/ریزمیلیمتری بزرگ آتاکاما (ALMA سرواژۀ Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) در شیلی است.
کهکشان A2744_YD4 در فاصلۀ ۱۳ بیلیون سال نوری از زمین، در صورت فلکی پیکر تراش (حجار) و پشت گروه کهکشانی پرجرم پاندورا واقع شده و انتقال به سرخ آن ۸/۳۸ است. این کهکشان، به کمک روش عدسی گرانشی و گرانش خوشۀ پاندورا کشف شده است. برای اطمینان از درستی فاصلۀ این کهکشان، منجمان از طیف‌نگار تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی) در رصدخانۀ جنوبی اروپا به عنوان تفنگ اشعۀ ایکس استفاده کردند. این وسیله، نور ستارهها را آنالیز و مشخصاتی مانند سایز و ترکیب آنها را مشخص می‌کند.
نور این کهکشان دویست میلیون سال پس از شکل‌گیری ستارگان آن به ما رسیده است و این یعنی ما این کهکشان را کمی پس از شکلگیریاش مشاهده میکنیم. نکتۀ جالب توجه آنکه، به دلیل فاصلۀ زیاد این کهکشان تازه کشف شده ما آن را در زمانی می‌بینیم که جهان ۶۰۰ میلیون ساله بوده است. دانشمندان تخمین میزنند که عمر کیهان ۱۳/۸ بیلیون سال باشد؛ بنابراین، زمانی از کیهان دیده می‌شود که تنها چهار درصد سن کنونیاش را داشته است.
این کهکشان تنها کهکشان دور رصد شده با آلما نیست، اما مقادیر زیاد گرد و غبار موجود در این کهکشان ناشی از انفجارهای ابرنواخترهای اولیۀ عالم است. وقتی که ستارگان در انفجار ابرنواختری میمیرند، ابری از گرد و غبار و گاز باقی میماند که میتواند زایشگاه ستاره‌های جدید، سیارات و سایر اجرام سماوی باشد. بنابراین، زمانی که منجمان بقایای این ستارگان پیر را در کهکشانهای دور میبینند با کشف بسیار هیجانانگیزی روبه‌رو میشوند. زیرا میتوانند اطلاعات جدیدی از زمانی که نخستین ابرنواختر منفجر شد و زمانی که برای نخستین‌بار ستارگان داغ کل جهان را در نورغرق کردند، به دست آورند. گرد و غبار موجود در این کهکشان برای شکل گیری شش میلیون خورشید کافی است و جرم کل ستاره‌های آن دو بیلیون برابر جرم خورشید است. روند رشد ستاره‌های نوزاد این کهکشان، ۲۰ برابر کهکشان راه شیری است. این غبارها دانههایی به اندازۀ یک میلیونم سانتیمترند و از کربن، آلومینیوم و سیلیکون ساخته شدهاند.
این کهکشان علاوه بر گرد و غبار ستارهای فراوان، مقادیر فراوانی اکسیژن نیز دارد که این دورترین و از این‌رو نخستین اکسیژن عالم است.
مترجم: ریحانه رادی/ مجله نجوم
ویراستار: منا رجبیه فرد
منابع: space و phys.org، sciencedaily
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
