رصدخانۀ دینامیکی خورشیدی ناسا ثبت کرد:
وقوع ۲ انفجار بزرگ در لکههای خورشیدی
خورشید چهارشنبه ۱۵ شهریور/۶ سپتامبر روز پرانفجاری را پشت سر گذاشت. در مناطق فعال خورشید یا همان لکههای خورشیدی دو انفجار بزرگ رخ داد که هر دو انفجار را رصدخانۀ دینامیکی خورشیدی ناسا ثبت کرد.
خورشید چهارشنبه ۱۵ شهریور/۶ سپتامبر روز پرانفجاری را پشت سر گذاشت. در مناطق فعال خورشید یا همان لکههای خورشیدی دو انفجار بزرگ رخ داد که هر دو انفجار را رصدخانۀ دینامیکی خورشیدی ناسا ثبت کرد. این رصدخانه خورشید را به صورت پیوسته رصد و از آن عکس‌برداری می‌کند. طبق گفته‌ها، انفجار دوم بزرگترین انفجار سطح خورشید در بیش از یک دهۀ گذشته بوده است.
نخستین شراره از نوع X2.2 در ساعت ۱۳ و ۴۰ دقیقه و دومین شراره از نوع X9.3 ساعت ۱۶ و ۳۰ دقیقۀ بعدازظهر به وقت ایران رخ دادند. شرارههای نوع ایکس از قدرتمندترین شرارههای خورشیدی هستند که عدد کنار ایکس معرف قدرت شراره است و هر چه بزرگتر باشد یعنی قویتر است. برای مثال: شراره‌ای از نوع X3 سه برابر قدرتمندتر از شراره‌ای از نوع X1 است.
هر دو این شرارهها از ناحیۀ فعال AR 2673 سرچشمه گرفتهاند و شرارۀ دوم بزرگترین شرارۀ این دوره از چرخۀ فعالیت خورشید است. این چرخه که از آذر سال ۱۳۷۸ شروع شده است به پایان دورۀ فعالیت خود نزدیک می‌شود و انتظار میرود که فعالیتهایش کمتر و کم‌کم ناپدید شود. اما مشابه این شراره، شرارههای پر قدرت دیگری نیز بوده‌اند که در پایان دورۀ ۱۱ ساله به صورت نادر در طول تاریخ ثبت شدهاند.
قوی‌ترین انفجارهای منظومۀ شمسی شرارههای خورشیدی هستند. این انفجارها زمانی رخ می‌دهند که انرژی مغناطیسی محبوس در جو خورشید به طور ناگهانی آزاد می‌شود و در نتیجۀ آن تابشی که تمام طیف الکترومغناطیس را در برمی‌گیرد به همراه ذرات ماده از جو خورشید به فضا پخش می‌شود. تابش الکترومغناطیس با سرعت نور در فضا حرکت می‌کند و اگر شرارۀ خورشیدی به میزان کافی قوی باشد، میتواند باعث خاموشی رادیویی و اختلالات ماهوارهای شود؛ اما به دلیل وجود جو زمین خطری برای انسانها ندارد. این تابشها میتوانند به شبکههای برق نیز آسیب وارد کنند و حتی باعث شوند ما تا چند روز شاهد سرخی شفق در سحرگاه باشیم. شرارۀ خورشیدی قوی که دیروز اتفاق افتاد فقط باعث ضعیف شدن ارتباطات ماهوارهای آن قسمت از زمین شد که رو به خورشید بود و این امر برای مدت یک ساعت طول کشید.
قوی‌ترین شرارۀ خورشیدی ثبت شده مربوط به سال ۲۰۰۳/۱۳۸۲ از نوع X27 است که تمام حسگرهای خورشیدی که این تابش را ثبت کردند به دلیل اضافه بار از بین رفتند. لکههای خورشیدی، ناحیه‌ای روی سطح خورشید (نورسپهر یا فوتوسفر) هستند که از فعالیت‌های شدید مغناطیسی به وجود میآیند. این فعالیت‌ها دارای یک چرخۀ کامل با دوره تناوب ۲۲ سالهاند که به دو نیمۀ ۱۱ ساله تقسیم میشوند. هر دو نیمه شبیه به یکدیگرند و فقط در قطبیت مغناطیسی با هم تفاوت دارند.
ریحانه رادی/ مجله نجوم
ویراستار: منا رجبیه فرد
منابع: newscientist.com و nasa.gov
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
