آسمان در این هفته، رویدادهای نجومی 10 الی 16 تیر
هفته دوم تیر شاهد رویدادهای رصدی مختلفی از جمله مقارنه، اجتماع سیاره‌ها با ماه و یک اختفا خواهیم بود. در این هفته ماه نو و اوج مداری زمین رخ می‌دهد و یک خورشیدگرفتگی در امریکای جنوبی قابل مشاهده است.
چند شب نخست این هفته فرصت مناسبی برای گشت و گذار رصدگران در آسمان شب است که می‌توانند در غیاب نور ماه به رصد اجرام عمق آسمان بپردازند.
اگر در آمریکا جنوبی ساکن هستید یا سفری به این منطقه ترتیب داده‌اید، سه شنبه این هفته فرصت مناسبی برای مشاهده خورشید گرفتگی کامل است. سه شنبه 11 تیر در آمریکای جنوبی و جزایر پیت کرن خورشیدگرفتگی کامل قابل مشاهده است. در این رویداد ماه بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد و باعث می‌شود نور خورشید دقایقی به بخش‌هایی از زمین نرسد. این خورشیدگرفتگی در ایران قابل مشاهده نیست. طی هر ماه، یک بار ماه بین زمین و خورشید قرار می‌گیرد، اما چرا شاهد 12 خورشید گرفتگی در سال نیستیم؟ به دلیل اینکه مدار گردش ماه به دور زمین، پنج درجه نسبت به مدار زمین زاویه (میل مداری) دارد و در نتیجه ماه و خورشید و زمین دقیقا در یک خط قرار نمی‌گیرند. پس خورشید گرفتگی فقط زمانی اتفاق می‌افتد که موقعیت ماه در مدارش به نحوی باشد که به صفحه زمین-خورشید نزدیک باشد و زمین و ماه و خورشید دقیقا در یک خط قرار بگیرند. خورشیدگرفتگی بعدی در تاریخ پنجم دی 1398 و از نوع حلقوی است اما در ایران به صورت خورشیدگرفتگی جزیی قابل مشاهده است.
سه شنبه 11 تیر قبل از طلوع خورشید، حوالی ساعت 5 و 30 دقیقه، هلال آخر ماه (هلال صبحگاهی) در مقارنه با زهره است و با چشم مسلح قابل رویت خواهد بود. در این زمان جدایی زاویه‌ای ماه و عطارد 3/3 درجه، قدر ماه منفی 4 و قدر زهره منفی 3/8 و روشنایی ماه 0/6 درصد و سن ماه 28/8 روز است.
چهارشنبه 12 تیر حوالی پنج دقیقه پس از بامداد (00:06) ماه، نو می‌شود؛ به اصطلاح «ماه نو» را داریم. به این معنی که زمین و ماه و خورشید تقریبا در یک راستا قرار می‌گیرند و شمارش سن ماه، از صفر شروع خواهد شد. این رویداد هر سال 12 تا 13 بار تکرار می‌شود.
پنجشنبه 13 تیر شاهد اجتماع ماه، عطارد تیزپا و مریخ هستیم. در صورتی که عوارض زمینی مانع ما نباشد و افق صاف داشته باشیم، در افق غربی و پس از غروب خورشید می‌توانیم با چشم غیرمسلح آن‌ها را ببینیم. البته رویتشان با چالش همراه است زیرا بیشترین ارتفاعشان حدود 9 درجه یا کمتر است و به سرعت غروب می‌کنند. قدر ظاهری ماه منفی 7/2 و قدر ظاهری مریخ 1/8 و قدر ظاهری عطارد 1/4 است.
پنجشنبه 13 تیر رویداد اختفای ماه و خوشه کندوی عسل شرایطی مشابه رویداد اجتماع ماه و عطارد و مریخ دارد و همزمان قابل مشاهده‌اند. در صورتی که افق غربی باز داشته باشیم قبل از غروب‌شان می‌توانیم این اختفا را ببینیم که در آن از دید ما خوشه کندوی عسل پشت ماه قرار می‌گیرد. خوشه کندوی عسل یک خوشه ستاره‌ای باز است که با نام «مسیه 44» نیز شناخته می‌شود. قدر ظاهری آن 3/1 است. در شرایط رصدی مناسب و به دور از آلودگی نوری، خوشه کندوی عسل با چشم غیرمسلح قابل رویت است. ماه و خوشه کندوی عسل در صورت فلکی خرچنگ قرار دارند. چون بیشترین ارتفاع ماه پس از غروب خورشید، 9 درجه خواهد بود، فرصت کمی برای مشاهده این رویداد در اختیار دارید.
جمعه 14 تیر زمین در اوج مداری قرار می‌گیرد. این رویداد هر سال در زمان حدودا یکسان (اواسط تیر ماه) اتفاق می‌افتد. در این زمان فاصله زمین از خورشید به بیشترین مقدار خود می‌رسد. مدار سالانه زمین به دور خورشید تقریبا دایره است ولی نزدیک سه درصد به شکل بیضی میل می‌کند و به همین خاطر فاصله زمین از خورشید متغیر است. در این روز می‌توان ادعا کرد که قطر ظاهری خورشید کوچکتر از روزهای دیگر دیده می‌شود، اما چون تغییرات فاصله فقط سه درصد است ، تغییر محسوسی در اندازه خورشید حس نمی‌شود. تغییرات سالانه آب و هوا به دلیل انحراف 23/5 درجه ای محور چرخش زمین از حالت عمود بر مدار زمین است و تغییر فاصله زمین و خورشید تاثیری در شرایط آب و هوایی ندارد.
سارا سرشوق
تصویرسازی: محمدصادق فغان پور
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
