کشف دورترین سیاهچاله‌ای که تاکنون مشاهده شده است
دانشمندان یادگاری نادر از عالم نخستین کشف کردند: این جرم شگفت‌انگیز دورترین سیاهچالۀ ابرپرجرم شناخته‌شده است.
دانشمندان یادگاری نادر از عالم نخستین کشف کردند. این جرم شگفت‌انگیز دورترین سیاهچالۀ ابرپرجرم شناخته‌شده است. این هیولای کیهانی حدود ۸۰۰ برابر خورشید ما جرم دارد که برای سن و سال این سیاهچالۀ جوان فوق‌العاده زیاد محسوب می‌شود. این سیاهچاله با گذشت حدود ۶۹۰ میلیون سال از زمان مهبانگ به اندازه کنونی خود رسیده و رشد آن بسیار فراتر از انتظار دانشمندان بوده است.
منجمان داده‌های فضاپیمای وایز (WISE سرواژۀ Wide-field Infrared Survey Explorer به معنی کاوشگر بررسی فروسرخ میدان دید باز) و رصدهای تلسکوپ‌های زمینی را با هم ترکیب کردند تا اجرام دوردستی را که برای بررسی با تلسکوپ ماژلان در شیلی مناسب باشد انتخاب کنند. آنان از میان صدها میلیون جرم به دنبال سوژۀ مناسب که ارزش رصد با ماژلان را داشته باشد گشتند. دانشمندان حدس می‌زنند باید برای بزرگ شدن سیاهچاله‌های نخستین عالم شرایط ویژه‌ای حاکم باشد تا موجب این رشد شگفت‌انگیز شود؛ اما باید گفت این دلایل همچنان به‌صورت معمایی باقی مانده‌اند.
سیاهچالۀ پیدا شدۀ اخیر به شکلی حریص‌گونه در حال بلعیدن مواد مرکزی کهکشان است؛ این پدیده را به نام «اختروش» (یا «کوازار») می‌شناسیم. این اختروش به دلیل اینکه از دوران خروج عالم از عصر تاریکی به‌جای مانده نیز بسیار جالب توجه است. این کشف اطلاعاتی اساسی دربارۀ عالم - زمانی‌که فقط ۵ درصد اکنون سن داشت - در اختیار ما قرار خواهد داد.
طبق نظریۀ مهبانگ، عالم از آمیزه‌ای داغ از ذرات پدید آمده و بعدازآن به طرزی باورنکردنی سریع رشد کرده است که آن را «تورم» می‌نامیم. حدود ۴۰۰ هزار سال بعد، ذرات سرد و سردتر شدند تا با پیوستن به هم به‌صورت گاز هیدروژن درآمدند. اما عالم همچنان تاریک بوده و هیچ‌گونه منبع روشنایی وجود نداشته است تا اینکه گرانش مواد را به هم متراکم کرده و نخستین ستاره‌ها و کهکشان‌ها شکل گرفته‌اند. انرژی این کهکشان‌های باستانی سبب برانگیخته‌شدن و یا یونیزه شدن هیدروژن شده است. هیدروژن یونیزه به اتم‌هایی گفته می‌شود که الکترون از دست داده باشند؛ این گازها از آن زمان در همین حالت مانده‌اند. زمانی که کیهان به این ترتیب برای بار دوم یونیزه شد، فوتون‌ها توانستند آزادانه در فضا منتشر شوند و این همان زمانی است که عالم ما برای عبور نور شفاف شد.
بیشتر هیدروژن موجود در پیرامون این اختروش خنثی است؛ به این معنا که این اختروش نه فقط دورترین بلکه تنها نمونۀ پیش از بازیونیزه شدن عالم است. فاصلۀ این اختروش از روی انتقال به سرخ آن (که 7.54 اندازه‌گیری شده) به دست آمده است. دانشمندان تعداد نمونه‌های مشابه از نظر درخشندگی و فاصله را بین ۲۰ تا صد عدد تخمین می‌زنند و قرار است در مأموریت‌های آینده در این مورد کاوش بیشتری کنند.
حسام وکیل/ مجله نجوم
ویراستار: منا رجبیه فرد
منبع: وبگاه ناسا
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
