هابل در سیاره‌ای فراخورشیدی جوی درخشان از بخار آب کشف کرد
دانشمندان قوی‌ترین شواهدی را که تاکنون مبنی بر وجود استراتوسفر در یک سیاره فراخورشیدی پیدا شده، به‌دست آورده‌اند.
دانشمندان قوی‌ترین شواهدی را که تاکنون مبنی بر وجود استراتوسفر (پوشن‌سپهر) در یک سیاره فراخورشیدی پیدا شده، به‌دست آورده‌اند. استراتوسفر لایه‌ای از جو است که در آن با افزایش ارتفاع، دما نیز افزایش می‌یابد. دانشمندان از این خبر بسیار هیجان زده شده‌اند، چرا که ویژگی‌های عمومی جو سیاره‌های منظومه شمسی یعنی استراتوسفری گرم را در این سیاره فرا خورشیدی رصد کرده‌اند.
به گزارش نجوم، به نقل از وبگاه هابل، دانشمندان با استفاده از داده‌های تلسکوپ فضایی هابل به تحقیق درباره وسپ-121بی (WASP-121b) سیاره فراخورشیدی‌ای که در دسته مشتری‌های داغ قرار می‌گیرد، پرداخته‌اند. جرم این سیاره حدود 1/2 برابر و شعاعش حدود 1/9 برابر شعاع مشتری است. در حالی‌که مشتری 12 سال طول می‌کشد تا مدارش به دور خورشید طی کند، این سیاره فراخورشیدی فقط 1/3 روز طول می‌کشد تا مدارش را به دور ستاره مادرش بپیماید. این سیاره به ستاره مادرش بسیار نزدیک است و اگر نزدیک‌تر بود، گرانش ستاره آن را متلاشی می‌کرد. هم‌چنین این بدان معناست که دما در خارجی‌ترین بخش جو این سیاره به 2500 درجه سانتی‌گراد می‌رسد و این دما برای تبخیر برخی فلزات کافی است. منظومه وسپ-121(WASP 121) در حدود 900 سال نوری از زمین فاصله دارد که در مقیاس کهکشانی فاصله زیادی نیست.
دانشمندان با استفاده از قابلیت طیف‌سنجی تلسکوپ فضایی هابل، جو وسپ-۱۲۱بی را بررسی کردند. آن‌ها واکنش مولکول‌های مختلف جو را به طول موج های مشخص نور تجزیه و تحلیل کردند. برای مثال بخار آب در جو سیاره بسته به دمایش رفتاری قابل پیش‌بینی در برابر طول موج‌های مشخص نور که بر آن بتابد، دارد. نور ستاره می‌تواند به درون جو سیاره نفوذ کند،به طوری که دمای گازهای درون آن را افزایش دهد. سپس این گازها گرمای خود را به صورت پرتوهای فروسرخ به فضا پراکنده می‌کنند. اگر بخار آب سردتری در بالای جو باشد از فرار بعضی از طول موج‌های نورجلوگیری می‌کند. اما اگر مولکول های بخار آب گرم‌تر باشند، در همان طول موج می درخشند. این پدیده تا حدودی شبیه آتش‌بازی است، که در آن رنگ‌ها از تابش مواد شیمیایی ایجاد می‌شود. وقتی مواد فلزی گرم می‌شوند و به شکل بخار درمی‌آیند آن‌گاه الکترون‌ها که پیرامون هسته اتم هستند به ترازهای انرژی بالاتری می‌روند. این حالت ناپایدار است الکترون‌ها انرژی از دست می‌دهند و بنابر نوع ماده طول موجی مشخصی تابش می‌شود. برای مثال در این فرایند سدیم نور نارنجی-زرد و استرانسیوم نور قرمز تولید می‌کند.مولکول‌های آب در جو این سیاره طول موج فروسرخ تابش می‌کند که با چشم انسان و بدون کمک ابزار قابل دیدن نیست. در جو زمین، گاز ازن در استراتوسفر تابش فرابنفش خورشید را جذب می‌کند و دمای این لایه از جو بالا می‌رود. برخی اجرام دیگر در منظومه شمسی نیز استراتوسفر دارند؛ مثلا متان باعث گرمایش جو مشتری و تیتان، قمر زحل است. تغییرات دما در استراتوسفر سیارات منظومه ما در حدود 56 درجه سلسیوس است در حالی‌که در وسپ-121 در حدود 560 درجه سلسیوس است. دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که چه موادی در جو این سیاره موجب افزایش دما شده است.
مترجم: حسام وکیل/ مجله نجوم
ویراستار: احسان یوسفی
منبع:hubblesite.org
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
