ستاره عظیم رکورد سریع‌ترین فوران ستاره‌ای را به دست آورد

اتا- حمال (اتا- کارینا) منظومه ستاره‌ای فوق‌العاده‌ای است. یکی از (حداقل) دو ستاره‌اش چند صد برابر خورشید ما جرم دارد و احتمالا به‌زودی به ابرنواختر تبدیل می‌شود. این ستاره به سبب فوران عظیمی که تقریبا 180 سال پیش برای آن رخ داد، در تاریخ شناخته شده است. اکنون پژوهشگران تخمین زده‌اند که مواد با سرعت حدود یک بیستم سرعت نور از ستاره خارج شده بودند.

به سبب این سرعت چشمگیر، آن را می‌توان سریع‌ترین فوران ستاره‌ای دانست که منجر به نابودی ستاره نشده است. این گروه از پژوهشگران تخمین زده‌اند که مواد خروجی با سرعتی بین 10 هزار و 20 هزار کیلومتر در ثانیه حرکت می‌کردند و سرعت آن‌ها 20 برابر بادهایی بوده است که معمولا ستاره‌های پرجرم ایجاد می‌کنند.

یکی از سرپرستان گروه، ناتان اسمیت (Nathan Smith) از دانشگاه آریزونا در بیانیه‌ای گفت: «ما همیشه ‌این سرعت‌های بالا را در انفجار‌های ابرنواختری که ستاره از بین می‌رود، می‌بینیم. عاملی مقدار بسیار زیادی انرژی را در مدت کوتاهی در ستاره آزاد کرده است.»

برای توضیح این فوران عظیم، گروه این احتمال را مطرح می‌کند که آن منظومه ستاره سومی هم داشته است که با ستاره دیگری برخورد کرده و ستاره غول‌پیکری را تشکیل داده است. تا نیم میلیون سال دیگر، این ستاره پرجرم به ابرنواختر تبدیل و منفجر خواهد شد.

این تخمین به کمک هفت سال مشاهده ممکن شد؛ گروه، نور بازتاب شده از فوران عظیم را بررسی کرد. نور حاصل از این پدیده در سال 1222 ش/ 1843م به ما رسید و از آن پس فوتون‌های سرگردان از طریق ماده موجود بین ستاره‌ها به سمت ما هدایت شده‌اند.

موج انفجار در ستاره اتا- حمال در فوران 1843 میلادی/ امتیاز تصویر: Gemini Observatory

اسمیت گفت: «مشاهده بازتاب‌های نور مشابه سفر در زمان است. آن‌ها به ما این امکان را می‌دهند که به اسرار فوران ستاره‌ای نادری پی ببریم که 170 سال پیش رخ داده بود اما به کمک دوربین‌ها و تلسکوپ‌های جدید و امروزی. ما همچنین می‌توانیم اطلاعات مربوط به خود پدیده را با سحابی باز‌مانده‌ای که 170 سال پیش بیرون رانده شده بود، مقایسه کنیم. این رویداد، انفجار ستاره‌ای عظیمی بود ناشی از  ستاره غول‌پیکری نادر، که مشابه آن از آن زمان تاکنون دیگر در کهکشان راه شیری ما اتفاق نیفتاده است.»

نمونه‌های دیگری نیز از ابرنواخترها مشاهده شده که در دهه‌های قبل از انفجارشان بادهای مهیب تولید کرده‌اند. پایان اتا-حمال احتمالا به زودی فرا می‌رسد، اما این ستاره آن‌قدر جرم عجیبی است که شاید همچنان ما را غافلگیر کند.

آیدا رضایی/ مجله نجوم

منبع: iflscience.com

توجه:

بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.