تصویر هابل از خوشه کهکشانی دوردست؛ پنجره‌ای به گذشته‌ کیهان

این تصویر از تلسکوپ فضایی هابل خوشه کهکشانیPLCK G004.5-19.5  را نشان می‌دهد که با ماهواره پلانک سازمان فضایی اروپا به کمک اثر سونیائف زلدوویچ کشف شد. اثر سونیائف- زلدوویچ (که اغلب به اختصار از آن به عنوان اثرSZ  یاد می‌شود) شامل اعوجاج تابش ریزموج زمینه کیهان در راستای خوشه کهکشانی است؛ فوتون‌های کم انرژی تابش زمینه کیهانی با الکترون‌های پرانرژی گاز داخل خوشه برخورد می‌کنند و انرژی‌شان افزایش می‌یابد. اعوجاجات مشاهده ‌شده در تابش زمینه کیهانی را می‌توان برای آشکارسازی افت‌وخیزهای چگالی کیهان استفاده کرد. همچنین  با استفاده از اثر سونیائف- زلدوویچ، خوشه‌های کهکشانی چگال کشف می‌شوند.

کهکشان عظیم در مرکز، درخشان‌ترین کهکشان خوشه است که جرم اصلی در این تصویر است. در بالای آن، کمانی نازک و خمیده ناشی از همگرایی گرانشی دیده می‌شود.این اثر ناشی از نیروهای گرانشی خوشه‌ است که نور ستاره‌ها و کهکشان‌های پشت خوشه را خم می‌کند، دقیقا همانند یک عدسی شیشه‌ای که نور را خم می‌کند.

چند ستاره در مقابل خوشه دیده می‌شوند که جزو ستاره‌های کهکشان ما هستند، اما به جز آن‌ها تمام اجرام قابل مشاهده دیگر در تصویر، کهکشان‌هایی دوردست هستند.نور آن‌ها به دلیل انبساط کیهان دچار انتقال به سرخ شده است و بنابراین قرمز‌تر از آنچه هستند به نظر می‌رسند.ما با اندازه‌گیری مقدار این انتقال به سرخ، دریافته‌ایم که نور کهکشان‌های این خوشه بیش از پنج میلیارد سال در راه بوده است تا به ما برسد.  نور کهکشان‌های پس زمینه باید حتی بیشتر از آن در سفر بوده باشد؛ از این رو این تصویر پنجره‌ای بسیار قدیمی به نواحی دوردست عالم است.

محمدصادق فغان‌پور/ مجله نجوم

منبع: spacetelescope.org

توجه:

بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.