به مناسبت پنجاه و هفتمین سالگرد سفر یوری گاگارین به فضا
پای انسان تا کجا به فضا باز می‌شود؟
فردا پنجشنبه 23 فروردین، مصادف با سالگرد پرواز یوری گاگارین (نخستین فضانورد جهان) به فضاست. اما بعد از گذشت نزدیک به شش دهه از پرواز گاگارین به فضا، بشریت در عرصه پروازهای فضایی سرنشین‌دار چه دستاوردهایی داشته و آینده به کدام سو می‌رود؟
فردا پنجشنبه 23 فروردین، مصادف با سالگرد پرواز یوری گاگارین (نخستین فضانورد جهان) به فضاست. او 57 سال پیش در چنین روزی سوار بر فضاپیمای وستک ـ 1، از پایگاه فضایی بایکانور در قزاقستان به فضا اعزام شد.
او پس از 108 دقیقه سفر فضایی و یک بار گردش به دور زمین به سلامت به زمین بازگشت و عنوان پرافتخار نخستین فضانورد جهان را از آن خود کرد. در سال‌های گذشته علاقه‌مندان به فضا در سراسر جهان، سالگرد این رویداد تاریخی را با عنوان شب یوری جشن می‌گیرند.
با یک جست‌وجوی ساده اینترنتی می‌توانید اطلاعات زیادی درباره شب یوری و پرواز نخستین انسان به فضا به دست بیاورید. اما چیزی که به نظر من اهمیت دارد این است که بعد از گذشت نزدیک به شش دهه از پرواز گاگارین به فضا، بشریت در عرصه پروازهای فضایی سرنشین‌دار چه دستاوردهایی داشته و آینده به کدام سو می‌رود؟
از زمان پرواز گاگارین تا امروز بیش از 550 نفر این شانس را داشته‌اند به فضا سفر کنند که بعضی از آنها چند بار سفر به فضا را تجربه کرده‌اند. 12 نفر از این فضانوردان هم توانستند بین سال‌های 1348 تا 1351 روی ماه فرود بیایند. در حقیقت ماه در فاصله حدود 384 هزار کیلومتری از زمین، دورترین جایی است که انسان توانسته سفر کند. متاسفانه در جریان پروازهای فضایی، 21 نفر هم جان خود را تا امروز از دست داده‌اند.
اما طی یک دهه گذشته، صنعت فضانوردی جهان در حال پوست‌اندازی است. از یک طرف سازمان‌های فضایی روسیه، آمریکا و چین در فکر تسخیر مجدد ماه و بازگشت به آنجا هستند. از طرفی همین سازمان‌ها به طور عملیاتی و جدی برنامه‌هایی را برای اعزام انسان به مریخ دنبال می‌کنند. به نظر می‌رسد در این میان عزم سازمان فضایی آمریکا جدی‌تر از بقیه باشد.
در کنار تمام این سازمان‌های دولتی، شرکت‌های فضایی خصوصی را نیز باید قدرت‌های نوظهور فضایی جهان بدانیم؛ مثلا شرکت اسپیس ایکس که طرح جاه‌طلبانه‌ای برای مهاجرت انسان به مریخ را دنبال می‌کند. همچنین شرکت بیگلو که به دنبال ایجاد نخستین هتل‌های فضایی در مدار زمین و ماه طی یک دهه آینده است. در همین بین شرکتی مانند ویرجین گلکتیک هم آخرین مراحل آماده‌سازی فضاپیمای خود را برای اعزام گردشگران به فضا پشت سر می‌گذارد.
به نظر می‌رسد در آینده نزدیک علاوه بر اعزام فضانوردان حرفه‌ای به فضا برای انجام تحقیقات علمی، شاهد پرواز شهروندان معمولی تحت عنوان گردشگران فضایی نیز به فضا باشیم. حال باید ببینیم راهی که حدود شش دهه قبل گاگارین و همدوره‌ای‌های او برای سفرهای فضایی باز کرده‌اند تا کجا ادامه دارد؟ آیا روزی سفرهای فضایی، همانند سفر با هواپیما عادی و روزمره خواهد شد؟
محمدرضا رضایی/ روزنامه جام جم
