کشف علت درخش‌های مرموز نور در ارتفاعات بالای جو
اگر زمین را از فضا مشاهده کنید، ممکن است متوجه درخش‌هایی (flashes) از نور شوید، درخشش‌هایی ناگهانی و کوتاه. این مسئله دهه‌هاست که وجود دارد، اما دانشمندان به تازگی متوجه علت آن شده‌اند؛ منشا این درخش‌ها بلورهای یخ هستند.
اگر زمین را از فضا مشاهده کنید، ممکن است متوجه درخش‌هایی (flashes) از نور شوید، درخشش‌هایی ناگهانی و کوتاه. این مسئله دهه‌هاست که وجود دارد، اما دانشمندان به تازگی متوجه علت آن شده‌اند؛ منشا این درخش‌ها بلورهای یخ هستند.
این درخش‌ها را اولین بار در دهه 1370شمسی /1990 میلادی کارل ساگان و همکارانش کشف کردند. حالاماهواره‌ای به نام رصدخانه آب و هوایی اعماق فضای ناسا (Deep Space Climate Observatory یا به اختصار DSCOVR)، اطلاعات کافی برای درک علت وقوع آنها فراهم کرده است. این درخشش به سبب وجود بلورهای یخی افقی، در ارتفاعات بالا ایجاد می‌شود. تاکنون دوربین اپیک (EPIC) این ماهواره، 866 عدد از آنها را ثبت کرده است.
گروه ساگان از کاوشگر گالیله که در سال 1368/ 1989 پرتاب شد و در سال 1369/1990 از نزدیکی زمین عبور کرد، استفاده می‌کرد. این گروه می‌خواست با دیدن تصاویر سیاره‌مان، اطلاعاتی را درباره حیات روی زمین بدست آورد. آنها فکر می‌کردند که این درخشش‌ها بازتابی از اقیانوس‌ها هستند، اما دانشمندان بعدها متوجه شدند که این درخشش‌ها روی خشکی هم ظاهر می‌شوند.
الکساندر مارشک (Alexander Marshak)، دانشمند مسئول پروژه در مرکز پرواز فضایی گودارد ناسا، در بیانیه‌ای اظهار کرد: «ما تعداد قابل توجهی از این درخشش‌های بسیار نورانی را در خشکی نیز مشاهده کردیم. وقتی من اولین بار آنها را دیدم، فکر کردم که شاید آنجا مقداری آب باشد، یا دریاچه‌ای که نور خورشید را بازتاب می‌کند. اما ابعاد درخش بسیار زیاد بود، پس علت نمی‌توانست این باشد.»
یکی دیگر از توضیحات اولیه رعد و برق بود. تخلیه الکتریکی در جو می‌تواند به قدری درخشان باشد که DSCOVR در فاصله 1500000 کیلومتری از زمین آن را مشاهده کند. با این حال، وقتی گروه، موقعیت خورشید و محل عکس برداری را در نظر گرفتند، دریافتند که درخشش‌ها تنها زمانی ظاهر می‌شود که زاویه مشخصی بین اپیک، زمین و خورشید وجود داشته باشد.
«رعدوبرق به موقیعت مکانی خورشید و اپیک ربطی ندارد. ضمنا منبع این درخشش‌ها قطعا برروی زمین مسطح نیست؛ قطعا از یخ است و به احتمال قوی بازتاب نور خورشید از ذراتی افقی، علت آن است.»
تجهیزات اپیک می‌تواند ارتفاع ابرها را اندازه‌گیری کند و در این مورد توانست سرچشمه این درخشش‌ها را در بین ابرهای سیروس در ارتفاع 5 تا 8 کیلومتر از سطح زمین تخمین بزند.
کشف این بلورهای یخ، نتایجی هم در نزدیکی ما و هم دور از ما دارد. دانشمندان حتما کنجکاو خواهند بود که بدانند چه مقدار نورخورشید از این تکه بلورهای جوی، به فضا بازتاب می‌شود. در حال حاضر معلوم نیست که آیا مقدار بلورها کافی هست تا بازتاب از آنها سهم قابل توجهی از بودجه انرژی جو را شامل شود با خیر. دیگر نتیجه، به سیارات فراخورشیدی مربوط است. مشابه آنچه که ساگان پیش بینی کرده بود، این درخشش‌ها ممکن است با استفاده از ابزار پیچیده (مانند تلسکوپ فضایی جیمز وب در آینده) قابل مشاهده باشند و به ما اطلاعات زیادی را درباره جو یک سیاره در دوردست‌ها بدهند.
مترجم: آیدا رضایی/ مجله نجوم
منبع: iflscience.com
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
