کشف سیاره فراخورشیدی غول‌پیکر با روش ریزهمگرایی گرانشی
دانشمندان سیارۀ فراخورشیدی غول‌پیکری را با استفاده از روش ریزهمگرایی گرانشی کشف کردند.
دانشمندان سیارۀ فراخورشیدی غول‌پیکری را با استفاده از روش ریزهمگرایی گرانشی کشف کردند. این سیاره ۲/۸ برابر مشتری است و به دور ستاره‌ای از ردۀ کوتولۀ ام یا کی با جرم ۰/۲۹ جرم خورشید می‌گردد. اهمیت این کشف از آن جهت است که در این روش بیشتر، سیارات فراخورشیدی کم‌جرمی قابل شناسایی هستند که در فاصلۀ قابل‌توجهی از ستارۀ میزبان قرار دارند، درحالی‌که حساسیت بقیۀ روش‌ها در شناسایی سیارات کم‌جرم به این میزان نیست. اما در این نمونۀ خاص که رصد آن چالش‌برانگیز بوده، سیارۀ غول‌پیکری کشف شد که فاصلۀ آن از ستاره‌اش حدود ۱/۶۷ واحد نجومی تخمین زده شده است.
با وجود آنکه سیارات شناسایی شده از طریق این روش اندک هستند، ولی اهمیت بسیاری دارند. زیرا حتی اینشتین که در سال ۱۹۳۶/۱۳۱۴ (حدود ۸۰ سال پیش) مسئلۀ همگرایی گرانشی را مطرح کرد، معتقد بود هیچ امیدی در رصد مستقیم این پدیده نیست. در روش همگرایی گرانشی به‌طورکلی جرمی و گاهی منظومه‌ای دوتایی نقش یک عدسی را ایفا می‌کند و نور منبع مورد نظر از کنار جرمی می‌گذرد که به دلیل داشتن میدان گرانشی قوی مسیر نور را خمیده می‌کند و با چند برابر کردن نور ستارۀ پس زمینه اثر تقویت‌کنندگی دارد.
در روش ریزهمگرایی گرانشی که در شناسایی سیارات فراخورشیدی به کار می‌رود مدت رصد بسیار کم است. ستاره‌ای که جرمش نباید خیلی بیشتر و یا کمتر از جرم خورشید باشد (شعاع زاویه‌ای حلقۀ اینشتین یک‌هزارم ثانیۀ قوس است) نقش همگراکننده را دارد و به دلیل ضعیف بودن عدسی امکان تفکیک تصویر وجود ندارد؛ تنها از طریق بررسی تغییرات شدت نور می‌توان پی به همگرایی برد. در شکل زیر منحنی‌های نوری مربوط به فاصله‌های عبوری متفاوت نور از حلقۀ اینشتین را مشاهده می‌کنید.
سیارۀ MOA-2016-BLG-227 در رصدخانۀ موآ (MOA سرواژۀ Microlensing Observations in Astrophysics)، در دانشگاه کانتربری در نیوزلند، کشف شد و سپس اطلاعات تکمیلی به سرپرستی ناوکی کوشیموتو، اهل ژاپن، از تلسکوپ UKIRT در انگلیس، تلسکوپ هاوایی-فرانسه-کانادا (CFHT) در رصدخانۀ مونوکی در هاوایی و تلسکوپ وی‌اس‌تی (VST سرواژۀ VLT Survey Telescope) در رصدخانۀ پارانال در شیلی در اختیار تیم تحقیقاتی قرار گرفت. به‌این‌ترتیب، پارامترهای اصلی سیاره محاسبه گردید که در لینک https://arxiv.org/abs/1704.01724 در دسترس است. انتظار می‌رود که جزئیات بیشتری با بازبینی مجدد پدیده از طریق تلسکوپ فضایی هابل و اپتیک سازگار کک (AO سرواژۀ adoptive opticsKeck ) و همچنین تلسکوپ‌های نسل آینده، چون تلسکوپ فضایی جیمز وب به دست آید.
برای مطالعۀ بیشتر دربارۀ رصد سیارات فراخورشیدی با روش ریزهمگرایی گرانشی می‌توانید به این آدرس: http://pirsa.org/12080006 و همچنین به مقالۀ دکتر سهراب راهوار با عنوان «ریزهمگرایی گرانشی: ابزار نجومی بی‌نظیر» در این زمینه مراجعه کنید.
مترجم: سارا مطلبی/ مجله نجوم
ویراستار: منا رجبیه فرد
منبع: m.phys.org
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
