پژوهشگران چهار غول گازی در اطراف ستاره‌ای جوان کشف کردند
محققان چهار سیاره به اندازۀ مشتری و زحل در اطراف ستاره‌ای جوان شناسایی کردند. این نخستین باری است که این تعداد سیارۀ پرجرم در منظومه‌ای جوان مشاهده می‌شود.
محققان چهار سیاره به اندازۀ مشتری و زحل در اطراف ستاره‌ای جوان شناسایی کردند. این نخستین باری است که این تعداد سیارۀ پرجرم در منظومه‌ای جوان مشاهده می‌شود. ازاین‌رو، برای گستره مدارهایی که تاکنون در منظومه‌ای مشاهده شده رکورد جدیدی به ثبت رسید.
فاصلۀ بیرونی‌ترین سیاره تا ستاره هزار بار بزرگ‌تر از فاصلۀ نزدیک‌ترین سیاره است و این موضوع سؤال‌های جالبی را دربارۀ چگونگی تشکیل چنین منظومه‌ای ایجاد می‌کند. ستارۀ سیآی ثور (CI Tau)، در فاصلۀ حدود ۵۰۰ سال نوری، در منطقه‌ای از کهکشان قرار گرفته که از نظر ستاره‌سازی بسیار فعال است. این ستاره فقط دو میلیون سال سن دارد که در مقیاس نجومی مانند کودکی نوپاست. این ستاره پیش‌تر نیز مورد توجه قرار گرفته بود، به این دلیل که سیاره‌ای دور آن، نخستین نمونه مشتری داغی بود که به دور ستاره‌ای جوان کشف می‌شد. اگرچه مشتری‌های داغ اولین نوع سیاره‌های فراخورشیدی بودند که کشف شدند، وجود آن‌ها مدت‌هاست ستاره‌شناسان را متعجب کرده زیرا اغلب به نظر می‌رسد بیشتر از فاصله‌ای که باید در آن شگل بگیرند به سیارۀ مادرشان نزدیک‌اند.
در حال حاضر گروهی از محققان، با هدایت دانشگاه کمبریج، از آرایۀ میلی‌متری بزرگ آتاکاما (آلما) برای جست‌وجوی هم‌منظومه‌ای‌های دیگر این سیارۀ مشتری داغ خردسال استفاده می‌کنند. تصویر آن‌ها سه شکاف متمایز در قرص پیش‌سیاره‌ای نشان داده است. بر اساس مدل‌سازی نظری، این سه شکاف را به احتمال زیاد سه سیارۀ گازی غول‌پیکر دیگر که حول ستارۀ جوان می‌چرخند ایجاد کرده‌اند. مدارهای این چهار سیاره از نظر فاصله بسیار متفاوت‌اند. مدار نزدیک‌ترین سیاره (مشتری داغ) معادل با مدار عطارد است، درحالی‌که دورترین مدار در فاصلۀ بیش از سه برابر مدار نپتون قرار دارد. جرم دو سیارۀ بیرونی نیز در حدود جرم زحل است، درحالی‌که دو سیارۀ درونی به ترتیب حدود یک و ده برابر جرم مشتری‌اند.
این کشف سؤال‌های بسیاری را برای اخترشناسان مطرح می‌کند. به دور حدود یک درصد از ستاره‌ها مشتری داغ در حال گردش است، اما اکثر آن‌هایی که شناخته شده‌اند صدها برابر پیرتر از مورد یافت شده در اطراف سیآی ثور هستند. در حال حاضر، نمی‌توانیم بگوییم ساختار ستاره‌ای که در سیآی ثور دیده می‌شود در منظومه‌های مشتری داغ معمول است زیرا سیاره‌های دیگر این منظومه با تأثیرشان روی قرص پیش‌ستاره‌ای شناسایی شدند. این روش شناسایی سیاره در منظومه‌هایی با سن بالاتر که دیگر قرص پیش‌ستاره‌ای ندارند جواب نمی‌دهد.
به گفتۀ محققان، هنوز مشخص نیست که آیا سیاره‌های دیگر منظومه در انتقال درونی‌ترین سیاره به مدار فوق‌العاده نزدیک آن به ستاره نقش داشته‌اند یا خیر و آیا این سازوکاری است که به‌طورکلی در تشکیل مشتری‌های داغ نقش دارد. راز دیگر این است که اصلاً چگونه دو سیارۀ بیرونی شکل گرفته‌اند. محققان عقیده دارند، مدل‌های تشکیل سیاره‌ها بر نحوۀ تشکیل انواع سیاره‌هایی که پیش‌تر مشاهده شده‌اند تمرکز دارند و الزاماً اکتشافات جدید منطبق بر این مدل‌ها نیستند. سیاره‌های هم‌جرم زحل ابتدا با تراکم هسته‌ای جامد تشکیل می‌شوند و سپس لایه‌ای گاز در بالای آن‌ها قرار می‌گیرد، اما تصور می‌شود که این فرایند در فاصله‌های خیلی دور از ستاره، به طور بسیار آهسته، انجام می‌شود. پس، مدل‌های تشکیل سیاره باید برای توجیه تشکیل سیاره‌ها در این جرم و در این فاصله بسیار تلاش کنند.
ترجمه: هاله حاجی زاده/ مجله نجوم
ویراستار: منا رجبیه فرد
منبع: phys.org
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است. در غیر این صورت، بدیهی است حق پیگیری قانونی مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
