شناسایی محدوده کمربند حیات در کهکشان راه شیری
چندین دهه است که مفهوم «کمربند حیات» میان اخترشناسان و اخترزیست‌شناسان متداول شده است. کمربند حیات در منظومه‌های ستاره‌ای، ناحیه‌ای در اطراف یک ستاره است که در سیارات با فشار جوی مناسب این امکان را می‌دهد تا آب به صورت مایع روی سطح سیاره وجود داشته باشد. حالا اخترشناسان برای کهکشان راه شیری نیز مفهوم کمربند حیات را تعریف کرده‌اند.
چندین دهه است که مفهوم «کمربند حیات» میان اخترشناسان و اخترزیست‌شناسان متداول شده است. کمربند حیات، ناحیه‌ای در اطراف یک ستاره است که در سیارات با فشار جوی مناسب این امکان را می‌دهد تا آب به صورت مایع روی سطح سیاره وجود داشته باشد. زمین در محدودۀ کمربند حیات منظومۀ شمسی قرار دارد و زهره و مریخ نیز در لبه‌های درونی و بیرونی کمربند حیات هستند.
اما آیا کهکشان راه شیری نیز کمربند حیات دارد؟ پاسخ این پرسش مثبت است. کهکشان راه شیری بسیار بزرگ است، حدود 180 هزار سال نوری قطر دارد و 100 تا 400 میلیارد ستاره را در دل خود جای داده است؛ اما همه جای راه شیری برای حیات مناسب نیست. میزان تابش‌های خطرناک و مضر برای حیات و همچنین وجود مواد لازم برای تشکیل حیات این امکان را دارند که معیاری برای تعیین محل کمربند حیات در کهکشان باشند.
در برخی قسمت‌های کهکشان تهدیدهای جدی برای حیات وجود دارد. در مرکز کهکشان تراکم ستاره‌ها بسیار زیاد است و تشعشعات این تعداد ستاره، امکان شکل‌گیری حیات را به خطر می‌اندازد. علاوه بر مرکز کهکشان، بازوهای مارپیچی کهکشان جای خطرناک دیگری است که موجودات زنده دوست ندارند آنجا باشند. تراکم ماده در این قسمت‌های کهکشان نیز بسیار است و شکل‌گیری ستارگان بیشتر در این نواحی انجام می‌شود. ستاره‌هایی که تازه شکل می‌گیرند تابش‌های خطرناکی تولید می‌کنند که برای حیات مضر است.
اما اگر حیات بخواهد شکل بگیرد به عناصر سازندۀ خود، مانند اکسیژن و کربن نیاز دارد. میزان این عناصر در نواحی و لبه‌های بیرونی کهکشان کم است؛ در نتیجه این قسمت‌ها برای شکل‌گیری حیات مناسب نیستند.
اخترزیست‌شناسان می‌گویند کمربند حیات کهکشان راه شیری از بیرون ناحیۀ مرکزی کهکشان، یعنی در فاصلۀ 13 هزار سال نوری از مرکز آن، آغاز می‌شود و در وسط صفحه آن - یعنی در فاصلۀ 33 هزار سال نوری از مرکز - پایان می‌یابد. جالب است بدانیم که خورشید و منظومۀ شمسی در فاصلۀ 27 هزار سال نوری از مرکز کهکشان، یعنی نزدیک به لبۀ بیرونی کمربند حیات، قرار گرفته است.
ترجمه: محمد عادل پور/ مجله نجوم
ویرایش: منا رجبیه فرد
منبع: www.universetoday.com
