حیات فرازمینی، شاید وقتی دیگر
بهمن سال گذشته، زمانی‌که منظومه تراپیست 1 شامل هفت سیاره سنگی به دور یک ستاره ریزنقش بسیار سرد کشف شد، موجی از شادی و امید میان اخترزیست‌شناسان سراسر دنیا ایجاد کرد. بر پایه مشاهدات اولیه تصور می‌شد که حداقل سه سیاره این سامانه در منطقه زیست‌پذیر قرار دارند، اما حالا به کمک شبیه‌سازی‌های سه بعدی جو این سیارات، به نظر می‌رسد تنها یکی از آنها می‌تواند میزبان حیات باشد.
بهمن سال گذشته، زمانی‌که منظومه تراپیست ۱ (TRAPPIST 1) شامل هفت سیاره سنگی به دور یک ستاره ریزنقش بسیار سرد کشف شد، موجی از شادی و امید میان اخترزیست‌شناسان سراسر دنیا ایجاد کرد. بر پایه مشاهدات اولیه تصور می‌شد که حداقل سه سیاره این سامانه در منطقه زیست‌پذیر قرار دارند، یعنی فاصله مناسبی از ستاره دارند تا آب به صورت مایع باقی بماند. بر این اساس سه سیاره گفته شده، می توانند نامزدهای مناسبی برای میزبانی حیات باشند.
اما حالا به کمک شبیه‌سازی‌های سه بعدی جو این سیارات، به نظر می‌رسد تنها یکی از آنها می‌تواند میزبان حیات باشد. اریک ولف از «آزمایشگاه جوی و فیزیک فضا» دانشگاه کلرادو، این مدل‌سازی‌ها را انجام داده است. در این شبیه‌سازی فرض شده بود هر هفت سیاره دارای اقیانوس‌اند و در ترکیبات جوی‌شان نیتروژن، دی‌اکسیدکربن و بخار آب وجود دارد. مدار و خصوصیات ژئوفیزیکی سیارات هم از داده‌های جمع‌آوری شده، در محاسبات لحاظ شده بود.
نتیجه حاصل از محاسبات عددی بسیار با آن‌چه انتظار می‌رفت تفاوت داشت. نتایج نشان دادند که سه سیاره داخلی تراپیست ۱در حال حاضر از لبه داخلی ناحیه زیست‌پذیر به ستاره‌شان نزدیک‌تر هستند و حتی اگر روزگاری هم آب بر سطح‌شان جاری بوده، امروزه به دلیل اثری مشابه اثر گلخانه‌ای تبخیر شده و به فضای بیرونی جو رفته است. سه سیاره خارجی نیز فراتر از لبه بیرونی ناحیه زیست‌پذیر با بیشینه دی‌اکسید کربن قرار دارند و حالا به صورت گلوله‌های برفی نامناسب برای زندگی در آمده‌اند. در این میان که به نظر می‌رسد با سه برهوت کویری و سه سرزمین یخ زده مواجهیم، تنها سیاره میانی (e) به عنوان نامزد نهایی باقی می‌ماند. با توجه به شرایط موجود و شبیه‌سازی انجام شده دست‌کم بخشی از سیاره (e) شرایط لازم را برای حیات داراست. ولف می‌گوید: «بسته به سطح نیتروژن جو و مشروط بر اینکه روی سطح اقیانوس وجود داشته باشد، ممکن است شرایط دمایی نزدیک به شرایط کنونی سطح زمین در این سیاره برقرار باشد».
البته شاید این امید هم چندان پر فروغ نباشد. ولف می‌گوید: «ممکن است تا یک میلیارد سال طول بکشد تا ستارگان بسیار سرد کوتوله به شرایط پایدار برسند؛ در این مدت سیاره‌های دور آنها مرتباً در معرض تابش شدید ستاره مادرند که شرایط گلخانه‌ای شدیدی را ایجاد می‌کند. اگر شرایط در تراپیست ۱این گونه بوده باشد، برای اینکه اکنون آب به میزان فراوان در سیاره میانی وجود داشته باشد باید حجم آب‌های اولیه آن ۷برابر اقیانوس‌های زمین بوده باشد.» این پژوهش‌ها در یکی از وبگاه‌های معروف انتشار پیش‌نویس مقالات علمی، به نام «آرکایو» (arxiv) منتشر شده است که البته تنها پژوهش برای بررسی شرایط تراپیست ۱نیست.
به نظر می‌رسد این سامانه تازه کشف شده چندان جای مطمئنی دست‌کم برای سفرهای نوروزی آیندگان ما نباشد.
مترجم: سید حسام وکیل/ مجله نجوم
ویراستار: احسان یوسفی
منبع: cosmosmagazine.com
توجه:
بازنشر مطالبی که گروه تحریریه فضای مجازی ماهنامه نجوم دروبگاه، کانال تلگرام، اینستاگرام و ... تولید می‌کنند، در دیگر رسانه‌های مکتوب و مجازی، به شرط ذکر منبع و نام نویسنده یا مترجم بلامانع است.
در غیر این صورت بدیهی است حق پیگیری قانونی، مطابق با قانون حمایت از مؤلفین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ماهنامه نجوم محفوظ خواهد بود.
