اثبات توانمندی فناوری راداری جدید ناسا

به‌تازگی، سازمان ناسا توانمندی شگرف فناوری راداری جدید خود را با یافتن ماهواره‌ای گمشده در گردش به دور ماه آزموده است.

یافتن و ره‌گیری ماهواره‌ها و زباله‌های فضایی در مدار زمین کار بسیار سختی است و چالش فناوری به شمار می‌رود. حالا اگر قرار باشد یک ماهواره در گردش به دور ماه ره‌گیری شود، کار بسیار سخت‌تر خواهد بود. تلسکوپ‌های نوری نمی‌توانند اجرامی کوچک را در این فواصل رصد کنند. اما آزمایشگاه پیشرانۀ جت یا جی‌پی‌ال (JPL سرواژۀ Jet Propulsion Laboratory)، وابسته به سازمان هوافضای ایالات‌متحده، فناوری راداری جدیدی را به کار گرفته است که می‌تواند فضاپیماها را در مدار ماه نیز ره‌گیری کند. این فناوری می‌تواند به مأموریت‌های بعدی ماه کمک کند.

برای آزمایش توانمندی این فناوری راداری، محققان آزمایشگاه پیشرانۀ جت دو ماهواره را در مدار ماه ره‌گیری کردند؛ یک ماهوارۀ فعال و یک ماهوارۀ گمشده. ماهوارۀ فعال متعلق به سازمان ناساست و مدارگرد شناسایی ماه  یا به‌ اختصار ال‌آر‌ا (LRO سرواژه Lunar Reconnaissance Orbiter) نام دارد. پیدا کردن مدارگرد شناسایی ماه آسان‌تر بوده است چون به دلیل فعال بودن این مأموریت اطلاعات محل دقیق آن وجود دارد. ماهوارۀ غیرفعال چاندریان-۱ نام دارد که  سازمان فضایی هندوستان در سال ۱۳۸۷ آن را به مدار ماه فرستاد. فعالیت این ماهواره در شهریور ۱۳۸۸ به پایان رسید. پس از گذشت بیش از هفت سال از پایان آن مأموریت، از موقعیت دقیق چاندریان-۱ اطلاعی در دست نبود و عملاً یک ماهوارۀ گمشده به حساب می‌آمد. پوستۀ ماه پر است از نواحی با جرم فشرده  که میدان گرانشی در آن‌ها قوی‌تر از میانگین است. این نواحی می‌توانند در درازمدت مدار ماهواره‌ها را دچار تغییر کنند و حتی باعث سقوط آن‌ها روی سطح ماه شوند.

کارشناسان آزمایشگاه جی‌پی‌ال برای پیدا کردن ماهواره‌ها در اطراف ماه از ارسال ریزموج (ماکروویو) از آنتن‌های زمینی و تحلیل امواج بازتاب شده بهره می‌گیرند. برای یافتن ماهوارۀ چاندریان-۱ ریزموج قدرتمندی از آنتن ۷۰ متری شبکه فضای دوردست گلدستون (Goldstone Deep Space Communications Complex) متعلق به جی‌پی‌ال که در کالیفرنیای امریکا قرار دارد به سمت ماه ارسال شد. سپس امواج بازتابی از ماه با آنتن صد متری  رادیوتلسکوپ گرین بنک (Green Bank)، در ویرجینیای غربی در امریکا، دریافت شد. بررسی امواج دریافتی نشان داده است که چاندریان-1 هنوز در مداری ۲۰۰ کیلومتری بالای سطح ماه در گردش است.

جدای از معلوم نبودن موقعیت فعلی، چالش دیگر برای پیدا کردن چاندریان-1 اندازۀ کوچک آن بود. این ماهوارۀ مکعبی تنها به ابعاد یک و نیم متر است و پیدا کردن چنین ابعاد کوچکی در فاصلۀ ماه بسیار دشوار بود. پیدا شدن این ماهواره توانمندی فوق‌العادۀ فناوری ره‌گیری راداری جدید ناسا را اثبات کرد. ازاین‌پس، جی‌پی‌ال می‌تواند با همکاری رادیوتلسکوپ‌های بزرگ زمینی به ره‌گیری ماهواره‌ها و فضاپیماها در اطراف ماه بپردازد.

مترجم: محمد عادل پور/ مجله نجوم

ویراستار: منا رجبیه فرد

منبع: وبگاه آزمایشگاه پیشرانۀ جت