آماتورها یک سامانه تپ‌اختری دوتایی را کشف کردند

 

 

 

 

 

تپ‌اخترهای دوتایی -سامانه‌ای از دو ستاره مرده که دست‌کم یکی از آن‌ها تابش تپ اختری دارد- جایگاهی رفیع در نجوم دارند. در سال ۱۳۵۲ بود که چنین سامانه‌هایی مشاهده شدند و برای نخستین بار، شواهد رصدی مستقیمی از وجود امواج گرانشی به‌دست آمد. و این ستارگان هم‌چنان بهترین آزمایشگاه‌ها برای آزمودن نتایج نظریه نسبیت عام انیشتین هستند.

 

به گزارش نجوم و به نقل از Astronomy در آخرین پژوهش‌های نجوم رادیویی مؤسسه ماکس پلانک که در نشریه اخترفیزیک منتشر شده، ناحیه‌ای موسوم به  PSR J1913+1102 مورد توجه قرار گرفته است. در این ناحیه حدود ۱۴ تپ اختر در اطراف یک جفت ستاره نوترونی قرار گرفته‌اند و این فرصتی شگفت‌انگیز و ارزشمند برای آزمایش و آموزش نسبیت عام و برسی تحولات ستارگان است. ولی این همه ماجرا نیست مشارکت شهروندان معمولی و کامپیوترهایشان در این پژوهش علمی سطح بالا، از دیگر جذابیت‌های این پروژه است.

 

 

پروژه انیشتین در خانه (Einstein@Home) یکی از چند پروژه علمی-شهروندی است که از توان کامپیوترهای خانگی معمولی بهره می‌برد. کاربران به سادگی ثبت نام سپس و برنامه‌ای ساده را نصب می‌کنند. در زمان‌هایی که کاربر فعالیت‌های روزمره خود را انجام نمی‌دهد این برنامه بی سر و صدا دست به کار می شود و با بهره‌گیری از بخشی توان پردازنده (CPU)، حجم کوچکی از داده‌های به‌دست آمده از امواج گرانشی را تحلیل می‌کند.

 

هدف اصلی مدیریت پروژه انیشتین در خانه، این است که توان کامپیوترهای معمولی خانگی را در جستجو و تحلیل داده‌های رصدخانه لایگو (سرواژه های the Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory به معنی رصدخانه لیزری تداخل‌سنجی امواج گرانشی) هدفمند کند. این در حالی است که سال‌ها سامانه‌های رایانه‌ای خود رصدخانه بی‌هیچ نتیجه‌ای به کار روی داده ها پرداختند.

 

 

تا مدت‌ها سامانه‌ها امکان ردیابی نشانه‌های امواج را نداشتند.

تقریباً پس از به‌روز رسانی و ارتقا ابزار لایگو در سال ۱۳۹۴، کشف نشانه‌هایی از برخورد دو سیاه‌چاله تاریخ‌ساز شد. اما آن طیف هنوز هدف اصلی نبود. منبع اصلی در مقایسه با سیاه‌چاله‌ها، باقی‌مانده سیگنال‌های پیوسته از تپ اخترهای دوتایی است که در حال خاموش شدن هستند. حال برای مطالعه امواج گرانشی از تلسکوپ رادیویی آرسیبو بهره گرفته می‌شود. 

ستارگان این سامانه هر پنج ساعت یک‌بار به دور یک‌دیگر می‌گردند و حدوداً نیم میلیارد سال طول خواهد کشید تا با یک‌دیگر ترکیب شوند در این صورت آن‌ها از رده ستاره‌های کوتاه دوره خارج می‌شود که البته برای جویندگان امواج گرانشی هم‌چون معدن طلا هستند. البته پروژه‌های مشارکت شهروندان که به جمع‌سپاری نیز موسومند دچار مشکلاتی نیز می شوند. با این حال گویی عصر جدیدی برای مشارکت شهروندان و به‌ویژه علاقمندان به آسمان آغاز شده است.

 

 

مترجم: حسام وکیل/ مجله نجوم

ویراستار: احسان یوسفی

منبع: astronomy.com