آیندۀ مبهم آرسیبو

رصدخانۀ 305 متری آرسیبو، که بزرگ‌ترین تلسکوپ راداری با آنتن تک بشقاب جهان است، ممکن است به علّت بودجۀ ثابت بنیاد ملّی علوم امریکا تعطیل و یا حتی تخریب شود. تلسکوپ راداری و رادیویی 53 سالۀ آرسیبو در دره‌ای واقع در پورتوریکو است و نقش ممتازی در کسب جوایز نوبل برای مطالعات در خصوص نجوم رادیویی، بررسی سیارک‌های بالقوۀ خطرناک و بررسی طبقات فوقانی جو داشته است. بنیاد ملّی علوم امریکا در اواخر شهریور 1395، نامه‌ای مبنی بر «درخواست طرح‌های پیشنهادی برای آیندۀ تلسکوپ با توجه به ملاحظات تعهد بودجه» خطاب به دانشگاهیان منتشر کرد. بودجۀ کنونی این بنیاد برای نگهداری تلسکوپ آرسیبو در حدود 254 میلیارد ریال است. حدوداً نصف همین میزان هم که کمک هزینه‌ای برای سامانه‌های راداری سیارک‌ها محسوب می‌شود را ناسا تأمین می‌کند و در مجموع، این مقدار حدود 381 میلیارد ریال است.

البته آرسیبو تنها مرکزی نیست که بنیاد ملّی علوم آن را اداره می‌کند. علاوه بر اعطای کمک هزینه‌های تحقیقاتی به دانشگاه‌ها و مؤسسات، این بنیاد ادارۀ رصدخانۀ ملّی خورشیدی، رصدخانۀ گرین بنک در ویرجینیای غربی، رصدخانۀ آرایه‌های بسیار بزرگ در نیومکزیکو و پروژه‌های دیگری را نیز بر عهده دارد.

با ثابت ماندن بودجۀ بنیاد ملّی علوم، در آینده‌ای قابل پیش‌بینی این بنیاد مجبور به اولویت‌بندی پروژه‌ها، به‌خصوص اولویت دادن به پروژه‌ها و تلسکوپ‌های جدیدتر، خواهد بود.

بخشی از فرایند تصمیم‌گیری دربارۀ آیندۀ تلسکوپ آرسیبو، بررسی زیست‌محیطی بوده که در محل نصب تلسکوپ بی‌تأثیر نبوده است. سکوی 453هزار و 592 کیلوگرمی این تلسکوپ که کابلی 152 متری آن را نگه داشته، تأثیرهای نشست ماندگاری در منطقه داشته است که جبران آن آسان و یا ارزان نیست.

البته قبلاً در سال 1384 هم آرسیبو در خطر کاهش بودجه بوده است. اما با حمایت منجمان و دانشمندان علوم سیاره‌ای جلوی این کار گرفته شد. این بار در متن بررسی زیست‌محیطی، بازدۀ تلسکوپ در مقابل هزینه‌های نگهداری و هزینه‌های زیست‌محیطی آن مطرح شده است. قرار است سال آینده، بنیاد ملّی علوم امریکا نسخۀ نهایی بررسی‌های زیست‌محیطی را منتشر کند. اما نتیجه هرچه باشد، آینده برای آرسیبو مبهم است و همچنان منتقدان خود را دارد.

مترجم: آرمان خدایاری / مجله نجوم

ویرایش: منا رجبیه فرد

منبع: www.skyandtelescope.com